Meehelpen? Ga naar etymologieWiki
![]()
|
wassen - (groeien)Etymologische (standaard)werken
M. Philippa, F. Debrabandere, A. Quak, T. Schoonheim en N. van der Sijs (2003-2009) Etymologisch Woordenboek van het Nederlands, Amsterdamwassen 2 ww. ‘groeien, hoger worden’ P.A.F. van Veen en N. van der Sijs (1997), Etymologisch woordenboek: de herkomst van onze woorden, 2e druk, Van Dale Lexicografie, Utrecht/Antwerpenwassen2* [groeien] {oudnederlands wahson 901-1000, middelnederlands wassen} oudsaksisch, oudhoogduits wahsan, oudfries waxa, oudengels weaxan, oudnoors vaxa, gotisch wahsjan; buiten het germ. latijn augēre [doen groeien], grieks aux(an)ein, (< ∗awexein) [idem], litouws augti [groeien], oudindisch vakṣayati [hij doet groeien] (vgl. ook). J. de Vries (1971), Nederlands Etymologisch Woordenboek, Leidenwassen 1 ww. ‘groeien’, mnl. wassen (wies) onfrank. wahson, os. ohd. wahsan (nhd. wachsen), ofri. waxa, oe. weaxan (ne. wax), on. vexa, vaxa, got. wahsjan ‘groeien, toenemen’. — gr. aéksō ‘vermeerderen’, oi. perf. vavákṣa ‘wies’, lat. auxilium ‘hulp’, lat. aukstas, lett. aûksts ‘hoog’, toch. A auks-, Β oks- ‘groeien’, van de idg. wt. *au̯eg ‘vermeerderen’, vgl. oi. ugrá- ‘geweldig’, lat. augeō ‘vermeerderen’, lit. áugu, áugti ‘groeien’, en mnl. ōken ‘vermeerderen’, os. ōkian, ohd. ouhhōn, oe. ēacian, on. auka, got. aukan (IEW 84-85). — Zie: woeker. N. van Wijk (1936 [1912]), Franck's Etymologisch woordenboek der Nederlandsche taal, 2e druk, Den Haagwassen ww., mnl. wassen (praet. wies). = onfr. wahson, ohd. wahsan (nhd. wachsen), os. wahsan, ofri. waxa, ags. weaxan (eng. to wax), on. vexa, vaxa, got. wahsjan “groeien, toenemen”. Sterk ww. van de 6de klasse; overgang naar de redupliceerende flexie ook in ’t Ags. Verwant met gr. a(w)éxō “ik vermeerder”, av. vaxšaiti “hij laat groeien”, uxšyeiti, oi. úkṣati “hij groeit” (perf. vaváksa). De idg. basis aweqs- is een verlenging van aweg- (zie bij ook en woeker; waken en verwanten zijn zonder voldoenden grond hierbij gebracht); vgl. voor ’t formans vooral het nomen *auges-, oi. ṓjas- “kracht”, verder lat. auxilium “hulp”, gr. aúxō “ik vermeerder”, lit. áuksztas “hoog”; ook ier. ôs, uas “boven”? C.B. van Haeringen (1936), Etymologisch woordenboek der Nederlandsche taal, Supplement, Den Haagwassen (slot). Ier. ôs, uas ‘boven’ wsch. niet in dit verband. J. Vercoullie (1925), Beknopt etymologisch woordenboek der Nederlandsche taal, Den Haag / Gentwassen ono.w. (toenemen), Mnl. id., Onfra. wahson, Os. wahsan + Ohd. id. (Mhd. wahsen, Nhd. wachsen), Ags. weaxan (Eng. to wax), Ofri. waxa, On. vaxa (Zw. växa, De. vokse), Go. wahsjan: Germ wrt. wehs + Skr. wrt. ukṣ, Ze. uchs, Gr. auxánein: Idg. wrt. u̯eqs = groot worden, verwant met den wortel van wakker en wekken. Dialectwoordenboeken en woordenboeken van variëteiten van het Nederlands
G.J. van Wyk (2003), Etimologiewoordeboek van Afrikaans, Stellenbosch5was ww. (verhewe) S.P.E. Boshoff en G.S. Nienaber (1967), Afrikaanse etimologieë, Die Suid-Afrikaanse Akademie vir Wetenskap en Kunswas III: ww., groei, toeneem (alleen subst. in ss. soos aanwas en afl. soos wasdom); Ndl. wassen (Mnl. wassen, by Kil wassen), Hd. wachsen, Eng. wax, Got. wahsjan, hou verb. m. Lat. augēre, “vermeerder”, en auxilium, “hulp” (vgl. Eng. auxiliary) en m. Gr. auxanein/auxein, “vermeerder”, asook m. Ndl./Afr. ook. Thematische woordenboeken
T. Pluim (1911), Keur van Nederlandsche woordafleidingen, PurmerendWassen (groeien), van den Germ. wt. wehs, Idg. weks, uks = sterker worden, groeien. Dateringen of neologismen
N. van der Sijs (2001), Chronologisch woordenboek: de ouderdom en herkomst van onze woorden en betekenissen, Amsterdamwassen* groeien 0901-1000 [WPs] Overige werken
Julius Pokorny (1959), Indogermanisches Etymologisches Wörterbuch, Bern.au̯eg-, u̯ōg-, aug-, ug- ‘vermehren, zunehmen’, mit s-Formans au̯ek-s-, auk-s-, u̯ek-s-, uk-s-
Ai. ugrá- ‘gewaltig’ (Komp. Sup. ṓjīyas-, ṓjiṣ̌ṭha- ‘der kraftigere, kräftigste’) = av. ugra- ‘stark, kräftig’ (Komp. Sup. aoǰyah-, aoǰišta-). WP. I 22 f., WH. I 82 f., 850, Feist 67, 541, 572, Pedersen Tochar. 227. Woordenboek der Nederlandsche taal (WNT) & Middelnederlandsch woordenboek (MNW) & Vroegmiddelnederlands woordenboek (VMNW) & Oudnederlands woordenboek (ONW) – alle onderdeel van de Geïntegreerde Taalbank (GTB)Zoek dit woord op in het WNT, MNW, VMNW, ONW. |