Zoekresultaten

Jaarwoord generator van Genootschap Onze Taal

umlaut - (fonetisch bepaalde klankwisseling)

Etymologische (standaard)werken

M. Philippa, F. Debrabandere, A. Quak, T. Schoonheim en N. van der Sijs (2003-2009) Etymologisch Woordenboek van het Nederlands, Amsterdam

umlaut zn. ‘fonetisch bepaalde klankwisseling’
Nnl. umlaut ‘klinkerwijziging’ in van plat komt pletten, van rap, reppen ... de Umlaut [1846; WNT], Umlaut is een klankwijziging veroorzaakt door een klank der volgende lettergreep [1890; WNT].
Ontleend aan Hoogduits Umlaut ‘klinkerwijziging’ [1774; Grimm], gevormd uit het voorvoegsel um- ‘om, anders’, zie → om, en Laut ‘klank’, zie → geluid.
Volgens Grimm is het woord door de Duitse dichter en geleerde Friedrich Gottlieb Klopstock (1723-1803) bedacht als purisme; het is dan een Duits equivalent voor het aan het Latijn ontleende Mutation ‘verandering, mutatie’.

P.A.F. van Veen en N. van der Sijs (1997), Etymologisch woordenboek: de herkomst van onze woorden, 2e druk, Van Dale Lexicografie, Utrecht/Antwerpen

umlaut [vocaalwijziging o.i.v. een klank in de volgende lettergreep] {1846} < hoogduits Umlaut, gevormd door Friedrich Gottlieb Klopstock (1724-1803) van um [rond, om (=anders)] + Laut [klank] (vgl. geluid).

Dialectwoordenboeken en woordenboeken van variëteiten van het Nederlands

G.J. van Wyk (2003), Etimologiewoordeboek van Afrikaans, Stellenbosch

umlaut s.nw. (taalkunde)
1. Klankverandering van 'n klinker onder invloed van 'n ander klank. 2. Teken waarmee umlaut (umlaut 1) aangedui word.
Uit Ndl. umlaut (1846 in bet. 1).
Ndl. umlaut uit D. Umlaut, met lg. geskep deur Friederich Klopstock (1724 - 1803) van D. um 'rond' en Laut 'klank'.

S.P.E. Boshoff en G.S. Nienaber (1967), Afrikaanse etimologieë, Die Suid-Afrikaanse Akademie vir Wetenskap en Kuns

umlaut: in ’n mate intern. term i. d. taalk. v. d. invloed wat ’n klinker ondergaan deur d. aanwesigheid v. ’n ander vok. i. d. vlg. letg.; uit Hd. umlaut, in Hd. geskrifte gew. aangedui deur d. diak. teken ¨ bokant d. betrokke vok., soms klankwysiging genoem.

Thematische woordenboeken

N. van der Sijs (2005), Groot Leenwoordenboek

umlaut (Duits Umlaut)

Dateringen of neologismen

N. van der Sijs (2001), Chronologisch woordenboek: de ouderdom en herkomst van onze woorden en betekenissen, Amsterdam

umlaut vocaalwijziging o.i.v. een klank in de volgende lettergreep 1846 [WNT] <Duits

Overige werken

Woordenboek der Nederlandsche taal (WNT) & Middelnederlandsch woordenboek (MNW) & Vroegmiddelnederlands woordenboek (VMNW) & Oudnederlands woordenboek (ONW) – alle onderdeel van de Geïntegreerde Taalbank (GTB)

Zoek dit woord op in het WNT, MNW, VMNW, ONW.

Terug naar vorige pagina