Zoekresultaten

Jaarwoord generator van Genootschap Onze Taal

radius - (straal)

Etymologische (standaard)werken

M. Philippa, F. Debrabandere, A. Quak, T. Schoonheim en N. van der Sijs (2003-2009) Etymologisch Woordenboek van het Nederlands, Amsterdam

radius zn. ‘straal’
Mnl. eerst radie in mitter radiën der caritaten ‘met de straal der liefde’ [1439; MNW veropenbaren]; nnl. dan radius in eenen halven Cirkel ... wiens Radius ... ‘een halve cirkel waarvan de straal ...’ [1740; WNT staf I], ook in samenstellingen, zoals in de onderzeebooten met groote actieradius [1916; NRC].
Ontleend aan Latijn radius ‘straal’, waarvan de etymologie onduidelijk is. Zie ook → radiateur, → radio.
Daarnaast bestond het woord mnl. ray(e) ‘straal’, als in [godlek]er rayen ‘goddelijke lichtstralen’ [1276-1300; VMNW], dat via Frans rai ‘lichtstraal’ [1119; TLF] eveneens teruggaat op Latijn radius.

Thematische woordenboeken

P.H. van Laer (1964), Vreemde woorden in de sterrenkunde, 2e druk, Groningen

Rádius (Lat.; = spaak van een wiel, straal van een cirkel; plur. rádii). Straal. Radius → vector = voerstraal.

E.J. Dijksterhuis (1939), Vreemde woorden in de wiskunde

Radius. Het Lat. woord radius (spaak van een wiel) komt eerst in de 16e eeuw als technische wiskundige term voor straal van een cirkel voor. De Gr. wiskunde, omschrijft het begrip steeds door ἡ ἐκ τοῦ κέντρου, sc. εὐθεῖα = rechte uit het centrum. Tegenwoordig alg. door straal weergegeven; radius alleen nog in radius vector = voerstraal.

Uitleenwoordenboeken

N. van der Sijs (2010), Nederlandse woorden wereldwijd, Den Haag; met aanvullingen uit Uitleenwoordenbank 2015

radius ‘straal van een cirkel’ -> Russisch rádius ‘straal van een cirkel’; Oekraïens rádius ‘straal van een cirkel’ <via Russisch>; Wit-Russisch rádyus ‘straal van een cirkel’ <via Russisch>; Azeri radius ‘straal van een cirkel’ <via Russisch>; Indonesisch radius ‘straal van een cirkel’.

Overige werken

Woordenboek der Nederlandsche taal (WNT) & Middelnederlandsch woordenboek (MNW) & Vroegmiddelnederlands woordenboek (VMNW) & Oudnederlands woordenboek (ONW) – alle onderdeel van de Geïntegreerde Taalbank (GTB)

Zoek dit woord op in het WNT, MNW, VMNW, ONW.

Terug naar vorige pagina