nar [zot] {nar(re) [zot, dwaas, potsenmaker, nar] 1432-1468} < hoogduits Narr, oudhoogduits narro; mogelijk ontleend aan middeleeuws latijn nar(r)ire [(be)spotten], van latijn naris [neusgat, in het mv.: neus], vgl. naribus uti [de neus voor iets ophalen].

nar znw. Teuth. narre. Uit het (Oostmnl. of) Hd.; uit ’t Du., de. nar, zw. narr. Reeds ohd. komt narro m. “gek” voor (nhd. narr); ook mnd. narre m. “dwaas, zot”. Men vergelijkt gew. mhd. narren, nerren, mnd. narren, nurren “knorren” (ook op ndl. gebied: Zaansch narren “grienen, aanhoudend huilen en pruttelen”). Maar wellicht is deze woordfamilie jong; zie nors. Echter maken dgl. chronologische en semantische verhoudingen bij sna^xrr- (zie snorren) deze combinatie althans de overweging waard. Mogelijk is ook de combinatie met lit. nar̃sas “toorn” (*nartsas), nirstù, nirtaũ, nir̃sti “koppig worden” (waarbij nog gr. nósos “ziekte” < *nortswo-s gebracht is: zeer onzeker). Dan moet echter de t van deze balt. woordfamilie formantisch zijn. Waarschijnlijker is de combinatie met oi. narmá- “scherts, grap”, nṛ́tyati, náṭati “hij danst”.

nar s.nw.
Grapmaker in 'n sirkus, harlekyn, hanswors.
Uit Ndl. nar (al Mnl.).
Ndl. nar, soos ook Deens nar en Sweeds narr, uit D. Narr. Aangesien die woord slegs in hierdie tale voorkom, is verwantskap met bv. Latyn naris 'neusgate', onwaarskynlik.

nar (mv.: -ren, narronem, narreem, narrem), narr: dwaas, gek; vrouwelijk: narrent(e) (reductie van narrinte, gevormd door een samenvoeging van twee vrouwelijke uitgangen); (versterking:) ijzeren nar (o.i.v. ijzeren hein), versjwartster nar: dubbelovergehaalde gek | < Jidd. < Mhd. narre, mogelijk ontleend aan Me.Lat. nar(r)ire: (be)spotten, van nares: neus(gaten). ■ Eén nar heeft één teim: een dwaas heeft altijd een stokpaardje.
Eén nar maakt meer narren: dwaasheid is aanstekelijk.
Geen nar die het moet, een nar die het doet: wees niet te toegeeflijk.
Voor een nar zal God sjoumer zijn: de Heer behoede ons voor een dwaas.

— Je etensuur verzetten en ’s nachts niet slapen! Grote nar! (HERMAN HEIJERMANS, 1899)
— “Narrent! Wat proat ie nou veur onzins?” verwierp vrouw Zadoks met ellebooggebaar, “ie bin mal, meid...” (SAM. GOUDSMIT, 1907)
— Doch je dat die sjtinkende ziejenisse me van de buurt krijge?! Dat ‘k al me klante in de steek la, waar ‘k zoveule jare bekend ben, omdat die versjwarsternarrem naar... hoe hie stad diender?... naar-e, o-ja, Pallestine wille? (K. DE WIND, CA.1908)
— Hij had met zijn mond vol tanden gestaan, elkeen had wat bij te dragen gehad, een liedje of een voordracht, hij alleen niet en hij kon ook niet lachen -, voelde niets dan schuwheid, tegenzin met toch ook een vage bewondering voor de welbespraaktheid en de durf van de anderen -, zodat die anderen hem een ‘ongijn’ vonden, slechts in ’t midden latend of hij een ‘gammer’ was dan wel een ‘verschwartste nar’. (CARRY VAN BRUGGEN, 1914)
— Nou ken uwes denke: die dokters binnen altegaar versjwartste narre, de ane mit de andere. (F. BORDEWIJK, 1923)

Zie ook gammer, mesjoggene, nieresj, pettig, sjoute

nar dwaas, gek; een beiser nar, een kwade gek; nhd. Narr.

narronem gekken, dwazen; met hebr. uitgang gevormd van nhd. Narr, naar analogie van chazzen, chazzonem, lamden lamdonem enz.

nar zot 1432-1468 [MNW] <Duits