Meehelpen? Ga naar etymologieWiki

 

Jaarwoord generator van Genootschap Onze Taal

 

liter - (inhoudsmaat (1 dm3))

Etymologische (standaard)werken

M. Philippa, F. Debrabandere, A. Quak, T. Schoonheim en N. van der Sijs (2003-2009) Etymologisch Woordenboek van het Nederlands, Amsterdam

liter zn. ‘inhoudsmaat (1 dm3)’
Nnl. men heeft ... aan die Eenheid den naam gegeeven van Litre [1802; WNT], een liter is de Fransche eenheid van alle inhoudsmaten [1848; WNT].
Ontleend aan Frans litre ‘liter’ [1795; Rey], een tijdens de Franse revolutie wettelijk ingevoerd neologisme, afgeleid van de oude Franse inhoudsmaat litron, die teruggaat op een (op Sicilië gebruikte) Middelgriekse gewichtsmaat litra, verwant met Latijn libra ‘Romeins pond’ (waaruit Italiaans lire).

P.A.F. van Veen en N. van der Sijs (1997), Etymologisch woordenboek: de herkomst van onze woorden, 2e druk, Van Dale Lexicografie, Utrecht/Antwerpen

liter [inhoudsmaat] {1848} < frans litre, in 1793 door de Franse Nationale Vergadering, gevormd van litron [een 3/4 liter kan] < middeleeuws latijn litra [een inhoudsmaat] < grieks litra [een gewicht, pond], verwant met libra [het Romeinse pond].

J. de Vries (1971), Nederlands Etymologisch Woordenboek, Leiden

liter znw. m. eerst nnl. < fra. litre < lat. litra < gr. lítra ‘naam voor een gewichtʼ.

N. van Wijk (1936 [1912]), Franck's Etymologisch woordenboek der Nederlandsche taal, 2e druk, Den Haag

liter znw. Nnl. ontl. uit fr. litre (gr.-lat. litra). Internationaal woord.

J. Vercoullie (1925), Beknopt etymologisch woordenboek der Nederlandsche taal, Den Haag / Gent

liter m., uit Fr. litre, van Mlat. litram (-a) = inhoudsmaat, van Gr. lítra = gewicht van 12 onsen.

Thematische woordenboeken

N. van der Sijs (2005), Groot Leenwoordenboek

liter (Frans litre)
Uitleenwoordenboeken

N. van der Sijs (2010), Nederlandse woorden wereldwijd, Den Haag; met aanvullingen uit Uitleenwoordenbank 2015

liter ‘inhoudsmaat’ -> Shona rita ‘inhoudsmaat’ <via Afrikaans>; Indonesisch liter ‘inhoudsmaat’; Jakartaans-Maleis liter ‘inhoudsmaat’; Makassaars lîteré ‘liter (kop, kan)’; Menadonees liter ‘inhoudsmaat’; Minangkabaus liter ‘inhoudsmaat’; Muna litere ‘inhoudsmaat’; Aucaans liti ‘inhoudsmaat’; Surinaams-Javaans liter ‘inhoudsmaat’.

Dateringen of neologismen

Nicoline van der Sijs (2015-heden), Jaarwoordenzoeker ‘Een woord uit elk jaar 1800-heden’, zie ook bij Onze Taal

milliliter, centiliter, liter [inhoudsmaten] (1809). In 1809 wordt het metrieke stelsel in Nederland ingevoerd. Dit stelsel leidt tot een reeks nieuwe inhoudsaanduidingen: milliliter, centiliter, liter, decaliter, hectoliter en kiloliter. Het metrieke stelsel werd weer afgeschaft in 1813 en heringevoerd in 1821. In 1869 wordt het definitief bij wet aangenomen.

N. van der Sijs (2001), Chronologisch woordenboek: de ouderdom en herkomst van onze woorden en betekenissen, Amsterdam

liter inhoudsmaat 1802 [WNT] <Frans

Overige werken

Woordenboek der Nederlandsche taal (WNT) & Middelnederlandsch woordenboek (MNW) & Vroegmiddelnederlands woordenboek (VMNW) & Oudnederlands woordenboek (ONW) – alle onderdeel van de Geïntegreerde Taalbank (GTB)

Zoek dit woord op in het WNT, MNW, VMNW, ONW.

Hosted by Instituut voor de Nederlandse Taal