zwijgen* [niet spreken] {swigen 1236} oudsaksisch swigon, oudhoogduits swigen, oudfries swigia, oudengels swigian; op enige afstand verwant met grieks sigaō [ik zwijg] (vgl. zwichten¹).

zwijgen ww., mnl. swîghen (reeds sterk, evenzoo al in ’t Mhd. Mnd.). = ohd. swîgên (nhd. schweigen), os. swîgon, ofri. swîgia, ags. swîgian (met ablaut swigian, swugian) “zwijgen”. Hierbij de znww. ohd. swîga, mhd. ofri. ags. swîge v. “het zwijgen” en mhd. swîc (g) m. “id.” en ’t causativum ohd. sweigen (nhd. schweigen), mnd. sweigen, mnl. sweighen, swêghen “tot zwijgen brengen”. Van een idg. basis swī̆q- of swī̆ḱ-; hiernaast een synoniem swī̆g- of swī̆ĝ-, waarvan gr. sīgḗ “het zwijgen”, sīgáō “ik zwijg”, en swĭp- (zie zwichten I).

zwiege (ww.) zwijgen; Vreugmiddelnederlands swighen <1201-1225>.

zwijgen ‘niet spreken’ -> Negerhollands swieg ‘niet spreken’; Sranantongo sye (ouder: swè) ‘stil!’.

2141. Spreken is zilver maar zwijgen is goud.

Deze gedachte wordt in het mlat. uitgedrukt door scire loqui decus est, decus est et scire tacere (Werner, 88). Den tegenwoordigen vorm van deze spreuk heb ik niet eerder dan in onze eeuw aangetroffenWel komt in den bijbel voor Psalm XII, 7: ‘De woorden van Jahwe zijn reine woorden, zilver, gezuiverd in den smeltkroes’; Spreuken, X, 20: ‘Uitgelezen zilver is de tong des rechtschapenen,’ doch hieraan kan de spreuk niet zijn ontleend. Volgens Wander III, 1559 is ze ontleend aan de Arabieren; in de Koran komt ze echter niet voor. Bij de kerkvaders is dikwijls sprake van het zilver van het spreken en het goud der wijsheid of der deugd (Archiv XIII, 259).; voor Zuid-Nederland zie Antw. Idiot. 1165. Vgl. ook hd. Reden ist silber, Schweigen ist gold; fr. la parole est d'argent, la silence est d'or; eng. speech is silvern, silence is golden.

2229. In alle (of zeven) talen zwijgen,

d.w.z. geheel zwijgen, niets zeggen; hd. in sieben Sprachen schweigen. Vgl. Haagsche Post, 26 Jan. 1918, p. 89 k. 2: De oude graaf Herting zwijgt nog steeds in alle talen; Handelsblad, 4 Mei 1923 (O), p. 5 k. 3: Hij sprak over een politieke manoeuvre, maar moest zelf maar zwijgen in alle talen die hij kent; 25 Jan. 1924 (O), p. 7 k. 6: Toen wij in Zwitserland waren stonden de Zwitsersche bladen vol over de Zw. kampioenen. Toen gebleken was dat een aantal Hollanders deze kampioenen vèr achter zich lieten, zwegen die bladen in alle talen; N. Taalgids XVII, 51: Daarvan schrikt natuurlijk het wordende begrip in de kandidaat; dit trekt zich terug, duikt weer achter de horizon, en de kandidaat zwijgt voor altijd in zeven talen.

2688. Die zwijgt stemt toe.

De meening dat iemand, die zwijgt op een voorstel of eene vraag, toestemt, is al zeer oud en komt bij vele volken voor (zie Wander IV, 444-445). Vgl. voor het Grieksch Plato, Cratylus, 13; Eurip. Iphig Aul. 1142: αυτο το σιγαν ομολογουντος εστι σου; lat. Seneca, rhet. controv. 10 2, 6: sed silentium videtur confessio; Paul. Digest. 50, 17, 142: qui tacet non itaque fatetur, sed tamen verum est eum non negare. Bij ons luidt het spreekwoord in het mnl. wie swighet die volghet; soo wie swijgt die looft; vgl. verder Ebbinge Wubben, Mnl. Bijbelvertalingen, 23: Die dwalinghe liden ende dair thoe zwighen als sijt wel rechten mochten die consenteren; Campen, 26: die swycht, die volcht; in de Prov. Comm. 297: die swighet die volcht; Vondel; Herkules, 818: Wie op eene aenklaght zwijght, melt datze schuldigh is; De Brune, 324:

 Die niet en spreeckt, op dat men vraeght,
 Ghenoeghsaem daer consent in draeght.

Sewel, 1005: Het spreekwoord zegt, die zwygt stemt toe; W. Leevend VIII, 358: Die zwijgt concenteert; Joos 148: die niet spreekt, stemt toe; Harreb. III, 15 a; fri. dy swiget stimt ta; fr. qui se tait (ou qui ne dit mot) consent; hd. wer schweigt, stimmt zu; schweigst du stille, so ists dein Wille; eng. silence is (or gives) consentIn het rechtswezen heeft de regel qui tacet fatetur of qui tacet consentire videtur zoo in het algemeen niet gegolden. Wel schijnt het volgens de lex Rubria, cap. 21, 22, dat in het Romeinsch recht degene, die voor den praetor op een gedane vordering niet antwoordde als confessus, d.w.z. damnatus behandeld werd, doch de autoriteiten, bijv. Lenel, zijn het over de beteekenis van het hoofdstuk in bovengenoemde wet niet eens. In het Germaansch recht was de gedaagde in een proces tot antwoorden verplicht. Deed hij het niet, dan verloor hij het recht tot verdediging. Ook moest veelal bij gebreke van bewijs door den eischer de gedaagde zijn onschuld bezweren; deed hij dat niet, dan werd hij niet voor onschuldig gehouden, doch dat is nog wat anders dan toestemmen, erkennen (mededeelingen van Prof. J.C. Naber te Utrecht en Prof. S.J. Fockema Andreae te Leiden)..