Meehelpen? Ga naar etymologieWiki

 

Jaarwoord generator van Genootschap Onze Taal

 

wirwar - (verward geheel)

Etymologische (standaard)werken

M. Philippa, F. Debrabandere, A. Quak, T. Schoonheim en N. van der Sijs (2003-2009) Etymologisch Woordenboek van het Nederlands, 4 delen, Amsterdam

wirwar zn. ‘verward geheel’
Nnl. het was een “wirwar” [1816; Vad.lett., 54].
Ontleend aan Duits Wirrwarr ‘warboel’ [15e eeuw; Pfeifer], eerder al wirrewarren [voor 1350; Gärtner], een allitererende, op ablaut gebaseerde afleiding van wirren ‘in de war brengen’ [1314; Gärtner], tegenwoordig meestal met het voorvoegsel ver-, verwirren ‘id.’. Wirren gaat terug op een ouder werkwoord wërren ‘in de war brengen’ [1077-81; Gärtner] < Oudhoogduits werran ‘id.’, verwant met vnnl. warren ‘verwarren’ [1599; Kil.], ook ‘twisten’ [1435-55; MNW-R], eerder al werren ‘hinderen’ [1201-15; VMNW], verwant met → war.
In het Nederlands werd de ontlening uit het Duits begunstigd, omdat wirwar ook opgevat kon worden als een allitererende afleiding van het in betekenis verwante nnl. war ‘wanorde’. Het is bovendien een woord van een type dat meer voorkomt in het Nederlands, blijkens → mikmak, → liflaf, rimram [1623; iWNT], tiktak o.a. ‘zeker spel’ [1550; iWNT] e.d.

P.A.F. van Veen en N. van der Sijs (1997), Etymologisch woordenboek: de herkomst van onze woorden, 2e druk, Van Dale Lexicografie, Utrecht/Antwerpen

wirwar* [dooreenwarreling] {1820} reduplicatievorm van warren.

J. de Vries (1971), Nederlands Etymologisch Woordenboek, Leiden

wirwar znw. m., nhd. wirrwarr (bekend sinds 1735); het nl. woord zal ouder zijn, want reeds 1359 komt in Deventer de eigennaam Wirrewarre voor (W. de Vries Ts 44, 1925, 194). Het nl. woord is een reduplicerend klankwoord bij warren; het nhd. kan evenzo van wirren gevormd zijn, maar ontl. uit het nd. taalgebied is wel waarschijnlijker.

Dialectwoordenboeken en woordenboeken van variëteiten van het Nederlands

S.P.E. Boshoff en G.S. Nienaber (1967), Afrikaanse etimologieë, Die Suid-Afrikaanse Akademie vir Wetenskap en Kuns

wirwar: verwarde toestand; doolhof; Ndl. wirwar, klankspeling by war (q.v.) soos die tipe sigsag, tiktak, ens.

Dateringen of neologismen

N. van der Sijs (2001), Chronologisch woordenboek: de ouderdom en herkomst van onze woorden en betekenissen, Amsterdam

wirwar* dooreenwarreling 1820 [WNT]

Overige werken

Woordenboek der Nederlandsche taal (WNT) & Middelnederlandsch woordenboek (MNW) & Vroegmiddelnederlands woordenboek (VMNW) & Oudnederlands woordenboek (ONW) – alle onderdeel van de Geïntegreerde Taalbank (GTB)

Zoek dit woord op in het WNT, MNW, VMNW, ONW.

Hosted by Meertens Instituut