win’ti, 1. (zonder lidw., zonder verbuiging), een Afroamerikaanse godsdienst in Suriname. Winti is een complex geloof in goden, geesten, en magisch-religieuze praktijken bij de Creool* in Suriname (Wooding 155). - 2. (de, -(’s)), hogere god (die niet geneest, maar dat aan lagere goden, obia’s* (3), overlaat). Deze winti* [goden van het aarde-pantheon] zijn op verschillende posten geplaatst en moeten de plantage*, het dorp dus, en de inwoners bewaken en beschermen (Wooding 169). - 3. (de, -(’s)), bovennatuurlijk wezen i.h.a. Die avond zouden de winti’s van de plantage* en van de familie allemaal komen (Dobru 1969: 45); hier o.m.: vooroudergeesten. - 4. bezetenheid (door een god of een geest), trance die daar het gevolg van is. Zie winti* dansen, hebben, krijgen. - Etym.: S, bet. ook ’wind’; volgens Wooding (155) is het verband, dat goden en geesten net als de wind onzichtbaar zijn en zich zeer snel kunnen verplaatsen. - Syn. van 1 wintigodsdienst*, winticultus*. Bet. 2 en 3 geven de overige samenst. hieronder. Opm. i.v.m. 1: Eertijds noemden de negerslaven de vrijmetselaarsloge Concordia te Paramaribo (1770 - heden) ’bakra-winti’ (bakra = blanke) (Teenstra 1835 II: 121).
— : winti dansen (winti danste of danste winti, heeft winti gedanst), een wintidans* uitvoeren. Welnu dan, ik heb bijgewoond, toen men winti danste, dat een man een gloeiend kapmes, dat en half uur in het vuur was geweest, heeft afgelikt, totdat het ijzer geheel bekoeld was (Nahar 1904; 1926: 256). Deze prinses danste winti (Guda 350). Het is de bedoeling dat wij gewoon een beetje* gezellig bij elkaar zitten. Een lied zingen. () Wij zijn hier niet om winti te dansen (Dobru 1969: 44). - Etym.: Zie winti* (4), wintidans*.
— : zie een winti draaien*.
— : winti hebben/krijgen (had, heeft gehad, kreeg, heeft gekregen), door een winti* (2/3) bezeten en daardoor in trance zijn/geraken. Ik zou voor de eerste keer meemaken hoe men winti krijgt (Dobru 1969: 44). - Etym.: Winti* heeft hier bet. 4.

winti tussengod 1770 [Van Donselaar 1989] <Sranantongo