vernachelen ww. (NN) ‘beetnemen; verprutsen’
Nnl. vernaggelen, vernachelen ‘beetnemen, voor de gek houden’ in alle piendere vinding om de gladde klanten onder het water te vernaggelen ‘alle slimme listen om de gladde klanten (nl. vissen) onder water beet te nemen’ [1910; iWNT], dat - als Boy hem vernachelen wilde - hij dan vroeger bij de hand moest wezen [1913; iWNT], “stukmaken (door er steeds mee te prutsen)” [1992; Van Dale].
Oorspr. een Bargoens woord, waarvan de herkomst onduidelijk is. Mogelijk gaat het via het Jiddisch terug op een Hebreeuws nomen agentis naxlān ‘bedrog’ bij het werkwoord nāxal ‘onbetrouwbaar sluw zijn’, nīxēl ‘bedriegen, misleiden’. Verwachte tussenvormen zijn dan wellicht *(ver)nachlenen en (door haplologie) *vernachlen. Endt (1972) veronderstelt dat het woord is afgeleid van → nagel ‘spijker’, en vergelijkt Rotwelsch nageln (1862) ‘neuken’; de betekenisverschuiving is dan vergelijkbaar met die van verneuken.

vernachelen, vernaggelen, vernoggelen. De letterlijke betekenis van deze werkwoorden is ‘verneuken, beetnemen, belazeren’. Als wij in Kluivenduikers Doedeldans [1937] van Willem van Iependaal stuiten op mag ik op staande voet vernaggele!, dan hebben wij te maken met een zelfverwensing. Een bovennatuurlijke kracht werd aangeroepen om op staande voet te straffen, als men de waarheid niet sprak. Meineed en ander oneigenlijk gebruik maken de wens tot vloek en uitroep van verontwaardiging. De gewone vorm is ik mag vernachelen als het niet waar is! → godzalmevernachelen.

Zoek dit woord op in het WNT, MNW, VMNW, ONW.