synode zn. ‘kerkvergadering’
Vnnl. synode ‘kerkvergadering’ in de resolutie van de vergaderinge ende synode [1579; WNT vertrekken], wat ... voirgestelt is in den Synode aengaende de kerckenordening [1582; WNT vol I], ‘kerkvergadering van een afdeling’ in (de bisschoppen) in het Synode Prouinciael tot Mechelen ‘in de provinciale synode te Mechelen’ [1608; WNT], ‘concilie’ in het Niceense Synode ordineert ... [1645; WNT]; nnl. synode ‘centrale kerkvergadering’ in de Walsche Sinode der Vereenigde Nederlanden, die, tweemaal des jaars, ... gehouden wordt [1785; WNT].
Ontleend aan Laatlatijn synodus ‘kerkvergadering’, dat zelf ontleend is aan Grieks súnodos ‘vergadering, bijeenkomst, samenkomst’; dat woord is gevormd uit sun- ‘samen, tegelijk’, zie → synthese, en hodós ‘het gaan, reis, weg’, zie → methode.
Laatlatijn synodus en een nevenvorm *senodus waren al eerder in de Germaanse talen ontleend: mnl. seent, sent in de samenstelling sentschepen ‘schepen als afgevaardigde van de wereldlijke macht bij een kerkelijke rechtbank’ [1240; Bern.], zeend, zend ‘kerkvergadering’ [ca. 1350; MNW]; vnnl. zeende, zende ‘kerkvergadering; synode’ [1618; WNT], ‘kerkelijke rechtbank’ [1664; WNT]. Ook Duits Send ‘kerkvergadering, kerkelijke rechtbank’ gaat hierop terug.

synode znw. v., eerst nnl. < fra. synode (sedert de 16de eeuw) ‘bijeenkomst van geestelijken’ < lat. synodus < gr. súnodos ‘bijeenkomst, samenkomst’.

sinode: alg. periodieke kerkvergadering; Ndl. synode, Eng. synod (16e eeu), uit Ll. synodus uit Gr. sunodus (sun, “saam”, (h)odos, “weg”, eint. “saamloopplek v. paaie”).

Synode (Lat. Synodus: oorspronkelijk een vergadering van R.-K. priesters) is in de R.-Kath. kerk een vergadering van een bisschop met de hooge geestelijken van zijn diocees (synodus diocesana), ten einde kerkelijke aangelegenheden te bespreken. Van groote kerkelijke beteekenis zijn zij evenwel niet.
In de Hervormde kerk daarentegen is de synode de hoogste kerkrechterlijke macht en wel de A lgemeene Synode: deze bestaat uit 23 leden, nl. 13 predikanten, 6 ouderlingen, twee kerkelijke hoogleeraren, een secretaris en een penningmeester. Zij vergadert jaarlijks in Den Haag, te beginnen op den 3en Woensdag van Juli. De synodale comissie, uit en door de synode benoemd, bestaat uit den president, den vice-president en den secretaris der synode benevens uit drie predikanten en drie ouderlingen: deze commissie vergadert tweemaal ’s jaars in Den Haag ter voorbereiding der Alg. Syn. en tot behandeling der loopende zaken. De plaatsvervangende leden zoowel van de synode als van de commissie heeten secundi (secundus = de tweede). In onze Republiek had elk gewest een eigen synode (S. provinciaal), terwijl er soms ook een algemeene of S. nationaal gehouden werd, o. a. de bekende van 1618/19.

synode kerkvergadering 1590 [WNT] <Frans