Zoekresultaten

Jaarwoord generator van Genootschap Onze Taal

schilderij - (schilderstuk)

Etymologische (standaard)werken

M. Philippa, F. Debrabandere, A. Quak, T. Schoonheim en N. van der Sijs (2003-2009) Etymologisch Woordenboek van het Nederlands, Amsterdam

schilder zn. ‘verver’
Mnl. als beroepsnaam van Gilis de scildere ‘Gillis de schilder’ [1270; VMNW].
Afleiding van → schild. Schilden werden ter herkenning voorzien van het wapen van de drager; degene die deze kleurrijke afbeeldingen aanbracht heette de schilder. Bij uitbreiding voorzag de schilder ook plafonds, muren, textiel e.d. van afbeeldingen.
♦ schilderen ww. ‘verven’. Mnl. dat men die tafel des outers ... mit ... schilderen versieren zal ‘dat men de altaartafel versieren zal door hem te beschilderen’ [1485; MNW]. Afleiding van schilder. ♦ schilderij zn. ‘geschilderde voorstelling’. Mnl. schilderie, schilderye ‘schilderwerk’ in scilden ..., die verwapent zijn van scilderiën ‘schilden die met wapens beschilderd zijn’ [1424; MNW], Van dat der schilderye of pourtraicturen anghaen zoude ‘betreffende het schilderwerk’ [1500; MNW]; vnnl. ‘een geschilderde voorstelling op doek’ in om Schilderyen te verkoopen [1617; iWNT]. Afleiding van schilderen met het achtervoegsel → -erij. ♦ schilderachtig bn. ‘pittoresk; beeldend’. Vnnl. Schilderachtich ‘van de aard van een schilder’ [1604; iWNT], ‘gelijkend op het werk van een schilder, een bekoorlijk tafereel uitmakend, pittoresk’ in De gesichten (‘het uitzicht, de vergezichten’)... zijn op veel plaetsen seer schoon ende schilderachtigh [1688; iWNT]. Afleiding van schilder met het achtervoegsel → -achtig.

Uitleenwoordenboeken

N. van der Sijs (2010), Nederlandse woorden wereldwijd, Den Haag; met aanvullingen uit Uitleenwoordenbank 2015

schilderij ‘schilderstuk’ -> Duits † Schilderei ‘schilderstuk’; Deens skilderi ‘schilderstuk’ ; Noors skilderi ‘schilderstuk’ ; Zweeds † skilderi ‘kunstwerk; beschrijving’ (uit Nederlands of Duits); Ambons-Maleis † skèlderij ‘schilderstuk’; Kupang-Maleis skelderei ‘schilderstuk’; Menadonees skelderei ‘schilderstuk’; Ternataans-Maleis skelderei ‘schilderstuk’; Sranantongo skedrei ‘schilderstuk; schilderen’.

Dateringen of neologismen

N. van der Sijs (2001), Chronologisch woordenboek: de ouderdom en herkomst van onze woorden en betekenissen, Amsterdam

schilderij schilderstuk 1617 [WNT]

Overige werken

Woordenboek der Nederlandsche taal (WNT) & Middelnederlandsch woordenboek (MNW) & Vroegmiddelnederlands woordenboek (VMNW) & Oudnederlands woordenboek (ONW) – alle onderdeel van de Geïntegreerde Taalbank (GTB)

Zoek dit woord op in het WNT, MNW, VMNW, ONW.

Terug naar vorige pagina