schilder zn. ‘verver’
Mnl. als beroepsnaam van Gilis de scildere ‘Gillis de schilder’ [1270; VMNW].
Afleiding van → schild. Schilden werden ter herkenning voorzien van het wapen van de drager; degene die deze kleurrijke afbeeldingen aanbracht heette de schilder. Bij uitbreiding voorzag de schilder ook plafonds, muren, textiel e.d. van afbeeldingen.
♦ schilderen ww. ‘verven’. Mnl. dat men die tafel des outers ... mit ... schilderen versieren zal ‘dat men de altaartafel versieren zal door hem te beschilderen’ [1485; MNW]. Afleiding van schilder. ♦ schilderij zn. ‘geschilderde voorstelling’. Mnl. schilderie, schilderye ‘schilderwerk’ in scilden ..., die verwapent zijn van scilderiën ‘schilden die met wapens beschilderd zijn’ [1424; MNW], Van dat der schilderye of pourtraicturen anghaen zoude ‘betreffende het schilderwerk’ [1500; MNW]; vnnl. ‘een geschilderde voorstelling op doek’ in om Schilderyen te verkoopen [1617; iWNT]. Afleiding van schilderen met het achtervoegsel → -erij. ♦ schilderachtig bn. ‘pittoresk; beeldend’. Vnnl. Schilderachtich ‘van de aard van een schilder’ [1604; iWNT], ‘gelijkend op het werk van een schilder, een bekoorlijk tafereel uitmakend, pittoresk’ in De gesichten (‘het uitzicht, de vergezichten’)... zijn op veel plaetsen seer schoon ende schilderachtigh [1688; iWNT]. Afleiding van schilder met het achtervoegsel → -achtig.

schilderij schilderstuk 1617 [WNT]