Meehelpen? Ga naar etymologieWiki
|
prop - in de uitdrukking op de proppen komenEtymologische (standaard)werken
P.A.F. van Veen en N. van der Sijs (1997), Etymologisch woordenboek: de herkomst van onze woorden, 2e druk, Van Dale Lexicografie, Utrecht/Antwerpenprop1* in de uitdrukking op de proppen komen [te voorschijn komen] {1787} betekent prop ‘stut’, ‘been’, vgl. engels prop [steun], en vgl. op de lappen gaan. Idioomwoordenboeken
F.A. Stoett (1923-1925), Nederlandsche Spreekwoorden, Spreekwijzen, Uitdrukkingen en Gezegden, drie delen, 4e druk, Zutphen1338. Weer op de lappen zijn,d.w.z. weder hersteld zijn, weer op de been zijn; onder ‘lappen’ verstaat men eig. de schoenzolen of lapzolen (Zuidnederl.); zie Boekenoogen, 558 en vgl. Waasch Idiot. 388 b: veur of op de lappen kommen, voor den dag komen; De Bo, 610 en Schuermans, 326: op zijne lappen zijn, gezond zijn; Antw. Idiot. 746: op de lappen zijn, aan den zwier zijn. De uitdr. is dus syn. met: weer op de been, op de proppen, op zijn stokken (Rutten, 220 b), ter leê zijn (Schuerm. 328 b); weder op de bouten komen (Ndl. Wdb. III, 759). Dezelfde beteekenis heeft ‘lappen’ in de uitdr. met iets op de lappen komen, met iets voor den dag komen, iets ter tafel brengen (Molema, 238), dat in de 18de eeuw voorkomt in de Brieven van Abraham Blankaart 1892. Op de proppen komen,d.w.z. te voorschijn komen; op de lappen komen; in het fri. op 'e proppen komme, weer op de been komen, herstellen; met iets of iemand voor den dag komen; in het gesprek te pas gebracht worden; Molema, 337 b: Op de proppen komen, wordt van eene gunstige wending in finantieele omstandigheden gezegd; ook na eene ongesteldheid weder op de been komen, de vouten weer onder 't lief kriegen (Molema, 556); met iets op de proppen komen, er mee voor den dag komen, de zaak blootleggen. In de 18de eeuw treffen we deze uitdr. aan in de Brieven van Abr. Bl. I, 193: Daar komt drift op de proppen, en die moet de plaats opgeeven aan styfkoppigheid; W. Leevend I, 193: Toen wy zouden thee drinken, kwam Oom op de proppen; C. Wildsch. V, 304: Dan moeten zo alle krachten op de proppen; Brieven v. B. Wolff, 186; Janus, 7: Het plan van eene gewapende Neutraliteit begint hier weêr op de proppen te komen; V. Janus III, 232: zich op de proppen vertoonen; in Sara Burgerhart, 118 lezen we: Als jy brave lui op de proppen helpt, dan doe je als een hupsch Christen mensch betaamt. Zie verder Het Volk, 22 Oct. 1913. p. 5 k. 4; 2 Febr. 1914, p. 7 k. 4; 4 Febr. p. 6 k. 2; 11 Juni 1914, p. 5 k. 1; Nkr. II, 7 Juni p. 6; III, 7 Febr. p. 2; 16 Mei, p. 2; IV, 15 Mei, p. 2; VII, 13 Dec., p. 2; Prikk. V, 26; Dievenp. 16; Handelsbl. 12 Juni 1913 (avondbl.), p. 9 k. 5; Nest, 34; Afrik. op die proppe kom. Het znw. ‘prop’ moet hier worden opgevat in de bet. van stut, steun, been. Kiliaen vertaalt proppe door pedamen, fulcimentum, fulcum, en in het eng. bet. a prop thans nog een stut, steun; to prop, stutten. De uitdr. is dus te vergelijken met het gron. op de kloeten (op de been; eig. op de stokken (mnl. cloete Overige werken
Woordenboek der Nederlandsche taal (WNT) & Middelnederlandsch woordenboek (MNW) & Vroegmiddelnederlands woordenboek (VMNW) & Oudnederlands woordenboek (ONW) – alle onderdeel van de Geïntegreerde Taalbank (GTB)Zoek dit woord op in het WNT, MNW, VMNW, ONW. |