piano 1 zn. ‘muziekinstrument’
Nnl. eerst pianoforte in de toonen van de pianoforte [1793; Vad.lett., 83], dan piano ‘modern toetsinstrument’ in had zij zich aan het piano geplaatst [1836; WNT], een phantasie van Beethoven voor piano en orchest en koor [1866; WNT].
Verkorting van Italiaans pianoforte [1771; DELI], samentrekking van piano e forte, letterlijk ‘zacht en hard’ [1598; DELI]. Italiaans piano ‘zacht, vloeiend’ [voor 1292; DELI], eerder al ‘vlak, evenwijdig’ [voor 1272; DELI], is ontwikkeld uit Latijn plānus ‘glad, vlak, evenwijdig’, zie → plan. Voor Italiaans forte ‘luid, hard’ zie → fort ‘versterkte vesting’. Zie ook → piano 2.
De Italiaanse benaming pianoforte voor de voorloper van de piano is een verkorting van clavicimbalo col piano e forte ‘klavecimbel met hard en zacht’, in 1711 zo genoemd door de uitvinder Bartolomeo Christofiori (DELI), omdat op dit instrument, in tegenstelling tot zijn voorloper het → klavecimbel, in gradaties van hard en zacht kan worden gespeeld als de toetsen harder of zachter aangeslagen worden. In een Italiaanse inventaris uit 1598 komt overigens al een instrument voor dat als piano e forte wordt omschreven, maar het is onbekend wat daarmee bedoeld wordt (DELI).
In 1726 noemde Silbermann in Leipzig een door hem vervaardigde piano de fortepiano; in het Nederlands komt fortepiano voor sinds 1795 (WNT). In 1767 werd de fortepiano door Broadwood in Engeland verbeterd en pianoforte genoemd.

piano 2 bn. ‘zacht; rustig aan’
Nnl. In de Musijk betekend P. bij verkorting piano of zagt [1773; WNT], fluistert het u, piano, piano ... in het oor [1837; WNT], ‘kalm aan, rustig’ in piano aan [1861; WNT].
Ontleend aan Italiaans piano ‘zacht, vloeiend’, zie → piano 1.

piano znw. v. is ontleend < ital. piano, afkorting van pianoforte, eig. piano e forte, vgl. fra. clavecin à forte e piano. — Het instrument werd tegelijkertijd door de Fransman Marius en de Duitser C. G. Schröter uitgevonden en kreeg zijn naam, omdat men het in tegenstelling met het spinet zowel zacht als krachtig kon aanslaan. Sedert de 19de eeuw treedt de verkorting piano op.

piano, sedert begin 19e eeuw, komt aanvankelijk ook onz. voor, wsch. naar orgel en klavier.

piano: bep. musiekinstrument; feit. intern. wd., eers sedert 19e eeu in afgekorte vorm v. It. piano (afk. v. pianoforte, eint. piano e forte, “sag en luid”, want juis hierdeur het hierdie instrument hom van sy voorgangers sedert d. 15e eeu ondersk.).

piano ‘toetsinstrument’ -> Indonesisch piano ‘toetsinstrument’; Boeginees piâno ‘toetsinstrument’; Jakartaans-Maleis piano ‘toetsinstrument’; Madoerees piyano ‘toetsinstrument’; Soendanees piyano ‘toetsinstrument’; Sranantongo piano ‘toetsinstrument’.

1809. Piano aan,

d.i. langzaam, zachtjes aan. Piano is ontleend aan 't Ital. piano, lat. planus, vlak, en van geluiden zacht. In de 17^de eeuw piano-piano; pian-piano (o.a. Kluchtspel, 3, 77); zuidndl. piane-piane naar fr. piane-piane. In navolging van langzaam aan heeft men gezegd piano aan, in gemeenzame taal piaantjes aan. Zie Ndl. Wdb. XII, 1508 en vgl. Harrebomée II, 180: Hij speelt piano aan.