Meehelpen? Ga naar etymologieWiki

 

Jaarwoord generator van Genootschap Onze Taal

 

periscoop - (optisch instrument)

Etymologische (standaard)werken

M. Philippa, F. Debrabandere, A. Quak, T. Schoonheim en N. van der Sijs (2003-2009) Etymologisch Woordenboek van het Nederlands, 4 delen, Amsterdam

periscoop zn. ‘optisch instrument’
Nnl. eerst periscopische glazen ‘holbolle lenzen’ [1835; Ned.mag.i 2, 125], “rondom ziende, omzichtig” [1847; Kramers], dan Periscopen ‘twee ... hol-bolle lensjes’ [1902; WNT], periscoop ‘kijktoestel van onderzeeërs’ [1908; Baale], periscoop ‘lange draaibare buis met boven prisma en lenzen’ [1914; Van Dale].
Internationaal neologisme, mogelijk via Engels periscopic ‘periscopisch’ [1803; OED3] en periscope ‘periscoop’ [1899; OED], eerder ‘soort lens’ [1865; OED] en ‘overzicht’ [1825; OED3], ontleend naar het voorbeeld van woorden als microscoop aan Grieks periskopeĩn ‘om zich heen kijken’, gevormd uit peri- ‘rondom’ en skopeĩn ‘kijken’, zie → -scoop.

P.A.F. van Veen en N. van der Sijs (1997), Etymologisch woordenboek: de herkomst van onze woorden, 2e druk, Van Dale Lexicografie, Utrecht/Antwerpen

periscoop [optisch instrument] {1926-1950} gevormd van grieks peri [rondom] + -scoop.

Dialectwoordenboeken en woordenboeken van variëteiten van het Nederlands

G.J. van Wyk (2003), Etimologiewoordeboek van Afrikaans, Stellenbosch

periskoop s.nw.
Optiese instrument waarmee iets op 'n ander vlak waargeneem kan word.
Uit Eng. periscope (1822 - 1834).
Eng. periscope deur die Engelsman Grubb geskep op basis van Grieks peri 'rondom' en -scope van Grieks skopein 'kyk'.

Thematische woordenboeken

Nicoline van der Sijs (2005), Groot Leenwoordenboek

periscoop (van Grieks peri- + -skopos)
Uitleenwoordenboeken

N. van der Sijs (2010), Nederlandse woorden wereldwijd, Den Haag; met aanvullingen uit Uitleenwoordenbank 2015

periscoop ‘optisch instrument’ -> Indonesisch périskop ‘optisch instrument’.

Dateringen of neologismen

N. van der Sijs (2001), Chronologisch woordenboek: de ouderdom en herkomst van onze woorden en betekenissen, Amsterdam

periscoop optisch instrument 1945 [WNT venijnig]

Overige werken

Woordenboek der Nederlandsche taal (WNT) & Middelnederlandsch woordenboek (MNW) & Vroegmiddelnederlands woordenboek (VMNW) & Oudnederlands woordenboek (ONW) – alle onderdeel van de Geïntegreerde Taalbank (GTB)

Zoek dit woord op in het WNT, MNW, VMNW, ONW.

Hosted by Meertens Instituut