Zoekresultaten

Jaarwoord generator van Genootschap Onze Taal

orgie - (losbandig feest; varkensoort)

Etymologische (standaard)werken

M. Philippa, F. Debrabandere, A. Quak, T. Schoonheim en N. van der Sijs (2003-2009) Etymologisch Woordenboek van het Nederlands, Amsterdam

orgie zn. ‘losbandig feest’
Nnl. órgie (mv. órgiën), orgié (mv. orgiéën) ‘feest ter ere van Bacchus; zuippartij’ [1824; Weiland], ‘overvloed, overdadige weelde’ in een orgie van kleuren en geluiden [1902; WNT Aanv.].
Ontleend aan Frans orgie (aanvankelijk alleen mv.) ‘godsdienstige feesten ter ere van Bacchus’ [1469; TLF], ‘losbandig feest’ [1631; TLF], ‘grote overvloed, overdaad’ [1831; TLF], dat via Latijn orgia (mv.) ‘nachtelijke feesten ter ere van Bacchus’ is ontleend aan Grieks órgia ‘geheime rite, geheime eredienst, meestal gewijd aan Dionysus’, dat van dezelfde pie. wortel is afgeleid als → werk. In het Nederlands trad spellinguitspraak op.
De verering van Dionysus, de Griekse vruchtbaarheidsgod en vooral de wijngod die door de Romeinen vereenzelvigd werd met Bacchus, had een buitengewoon extatisch karakter met primitieve, animale trekken. Zie ook → bacchanaal.

P.A.F. van Veen en N. van der Sijs (1997), Etymologisch woordenboek: de herkomst van onze woorden, 2e druk, Van Dale Lexicografie, Utrecht/Antwerpen

orgie [losbandig drinkgelag] {1824} < frans orgie < latijn orgia (o. mv.) [geheime godsdienstige plechtigheden, met name (uitgelaten) nachtelijke Bacchusfeesten] < grieks orgia (o. mv.) [heilige handeling, godsdienstplechtigheden, i.h.b. die welke betrekking hebben op Dionysus], verwant met organon (vgl. orgel).

Dialectwoordenboeken en woordenboeken van variëteiten van het Nederlands

G.J. van Wyk (2003), Etimologiewoordeboek van Afrikaans, Stellenbosch

¹orgie s.nw.
1. Onbeteuelde oorgawe aan 'n onaanvaarbare aktiwiteit. 2. Partytjie gekenmerk deur onbeteuelde oorgawe aan buitensporighede, veral t.o.v. seks, drank en dwelms. 3. Geheime rite in die kultusse van verskeie paganistiese godsdienste.
In bet. 1 en 2 uit Ndl. orgie, of in bet. 2, soos in bet. 3, uit Eng. orgy (1703 in bet. 2, 1589 in bet. 3).
D. Orgie (17de eeu), Fr. orgie.

²orgie s.nw.
Soort varkie.
Wsk. 'n afleiding van orgie (¹orgie 1), wsk. so genoem omdat varke besonder gulsige diere is en hulself dus onbeteueld oorgee aan kos.

Thematische woordenboeken

Nicoline van der Sijs (2005), Groot Leenwoordenboek

orgie (Frans orgie)

Dateringen of neologismen

N. van der Sijs (2001), Chronologisch woordenboek: de ouderdom en herkomst van onze woorden en betekenissen, Amsterdam

orgie losbandig drinkgelag 1824 [WEI] <Frans

Overige werken

Woordenboek der Nederlandsche taal (WNT) & Middelnederlandsch woordenboek (MNW) & Vroegmiddelnederlands woordenboek (VMNW) & Oudnederlands woordenboek (ONW) – alle onderdeel van de Geïntegreerde Taalbank (GTB)

Zoek dit woord op in het WNT, MNW, VMNW, ONW.

Terug naar vorige pagina