oogst zn. ‘inzameling van gewassen, opbrengst’
Mnl. ogest, oust ‘oogstmaand, oogst’ in te halve oust ‘midden augustus’ [1236; VMNW], ogest ‘het oogsten, opbrengst van het oogsten’ [1240; Bern.], na den ersten oust ‘na de eerste oogst’ [1260; VMNW], saedtijt, oest ‘zaaitijd, oogsttijd’ [1285; CG II], van mijns heren sgraven tiende ... van den ogheste ‘vanwege de belasting van mijn heer de graaf over de oogst’ [1339-45; MNW]; vnnl. oogst, oegst ook meer in het algemeen ‘opbrengst, het resultaat van arbeid of moeite’ in syn gouden oeghst ‘zijn rijke inkomsten’ [1625; WNT].
Ontleend aan de Latijnse maandnaam augustus, zie verder → augustus. Oogst is dus oorspr. de naam van de maand waarin geoogst wordt en ging bij overdracht ‘de handeling van het oogsten’, ‘het te oogsten gewas’ en ‘de opbrengst van het oogsten’ betekenen. De variant mnl. oust is ontleend via Oudfrans aoust, aust [1100-50; TLF] (Nieuwfrans août), ontwikkeld uit Latijn augustus.
♦ oogsten ‘inzamelen van gewassen’. Mnl. ogsten [1240; Bern.], sine saijen nit noch sine ogsten nit ‘zij zaaien niet en zij oogsten niet’ [1291-1300; VMNW]. Afleiding van oogst.

oogst znw. m., mnl. ôghest, oogst, oochst m. is evenals ohd. augusto, agusto (nhd. dial. augst, aust ‘oogstʼ) uit de lat. maandnaam Augustus, die in het vulg. lat. Agustus heette, overgenomen. Daaruit werden ook ontleend got. Agustus, ohd. Agusto. Dit leidde in het fra. tot de vorm aoust. De bet. ‘oogstʼ vinden wij alleen in het noordfra. (vgl. ofra. aoster ‘oogstenʼ) en werd alleen in het Nederrijnse gebied overgenomen, terwijl de maandnaam over geheel Midden- en Neder-Duitsland doordrong (Th. Frings Germ. Rom. 1932, 164-165).

De huidige naam Augustus is een nieuwe ontlening aan het Latijn. — Maar ook het franse aoust werd overgenomen en wel als mnl. oest, oust, vgl. nnl.dial. oest (zoals half-oest ‘15 Augustusʼ in Aardenburg). De mnl. vorm oeghest is een contaminatie van oest en ôghest. — De zuidnl. vorm oost (Antwerps, Westbrab.) zijn met kolonisten overgebracht naar de Mark, waar in het Z. oost, in het N. aust voorkomt (Teuchert Sprachreste 234-5, die de vorm aust verklaart door invloed van de maandnaam).

oogst. Op vulg.-lat. agustus berust ook ohd. agusto, got. agustus.

ougs (zn.) oogst; Vreugmiddelnederlands ogest <1236>.

oes I: s.nw. en ww., insamel(ing) v. gesaaides/vrugte; opbrings v. vee (bv. lammeroes); Ndl. oogst (Mnl. ōghest/oochst/oogst, dial. Ndl. oest), Fr. août (ouer aoust) uit Ll. Agustus uit Lat. Augustus, d. naam v. d. maand waarmee d. ou Rom. jaar begin het; by vRieb oegst, vgl. Kloe HGA 206, 305.

Oogst, van ’t Lat. Augustus, den naam der maand, aldus genoemd naar keizer Augustus, die in deze maand (voorheen Sextilis = de zesde, geheeten) geboren was. – Augustus komt van den Idg. stam aug = vermeerderen; zoo luidde de titel van den Duitschen keizer: semper augustus: altijd vermeerderaar des Rijks. Zie: Ook. Oogst was oorspr. bij ons de maand Augustus (nog spreken de Vlamingen van bijv.: den 10^den Oogst), later als de tijd, waarin de te veld staande gewassen werden binnengehaald, bijv.: „Die zijn oogst (d.i. den oogsttijd) laat voorbijgaan, betreurt zijn dwaasheid”. Vervolgens ook het rijpgeworden te veld staande gewas zelf: den oogst binnenhalen.

oogst het inzamelen van gewassen 1240 [Bern.]