Zoekresultaten

Jaarwoord generator van Genootschap Onze Taal

mede - (drank)

Etymologische (standaard)werken

M. Philippa, F. Debrabandere, A. Quak, T. Schoonheim en N. van der Sijs (2003-2009) Etymologisch Woordenboek van het Nederlands, 4 delen, Amsterdam

mede 2 zn. ‘honingwijn’
Mnl. mede ‘honingwijn’ [1253; VMNW].
Mnd. mede; ohd. metu (nhd. Met); ofri. mede (nfri. mea); oe. medu (ne. mead); on. mjöðr (nzw. mjöd); alle ‘mede’, < pgm. *medu-.
Verwant met: Grieks méthu ‘wijn’; Sanskrit mádhu ‘honing, mede, zoete drank’; Avestisch maðu ‘bessenwijn’; Litouws medùs ‘honing’; Oudkerkslavisch medŭ ‘honing’ (Russisch mëd); Oudiers mid ‘mede’, Welsh medd ‘id.’; Tochaars B mit ‘honing’; < pie. *med^h-u- ‘honing, honingwijn’ (IEW 707). Het is niet verwant met het eveneens in diverse Indo-Europese talen overgeleverde woord voor ‘honing’ uit pie. *melit, waarvoor zie → meeldauw.

P.A.F. van Veen en N. van der Sijs (1997), Etymologisch woordenboek: de herkomst van onze woorden, 2e druk, Van Dale Lexicografie, Utrecht/Antwerpen

mede²* [drank] {mēde 1265} middelnederduits mēde, oudhoogduits meto (hoogduits Met), oudengels meodo (engels mead), oudnoors mjǫðr; buiten het germ. grieks methu [wijn], oudiers mid, welsh medd [mede], litouws medus [honing], midus [mede], oudkerkslavisch medŭ, avestisch madhu- [mede], oudindisch madhu- [zoete drank, honing, wijn].

J. de Vries (1971), Nederlands Etymologisch Woordenboek, Leiden

mede 1 of mee, znw. v. m., mnl. mēde m., mnd. mēde, ohd. meto, mitu (nhd. met), ofri. mede, oe. meodo (ne. mead), on. mjǫðr m. ‘mede, honigdrank’. — Oude, idg. sacrale u-stam, vgl. oi. madhu-, ‘honig, mede’, gr. méthu ‘wijn’ (oorspr. mede als drank in de cultus), osl. medŭ ‘honig, wijn’, oiers mid ‘mede’, toch. Β mit ‘honig’ (IEW 707).

De e in sommige dialecten, zoals me in Beierl. en me, mê¹ op Goeree is toe te schrijven aan invloed van het woord voor ‘meekrap’, vgl. fri. miede ‘meekrap’ en ‘honigdrank’. — Opmerkelijk is het voorkomen van een gelijksoortig woord in de fins-oegrische talen, zoals finn. mesi, hong. mez, zelfs chinees mit (dat in de 4de eeuw v. Chr. aan het Westen ontleend werd vgl. Conrady, Verh. AW Leipzig 75, 1925, Nr. 3, 7-9). Oerverwantschap? Overname aan een derde onbekende taal? (Kronasser, Arb. Institut Sprachwiss. Graz 1, 1948, 166).

N. van Wijk (1936 [1912]), Franck's Etymologisch woordenboek der Nederlandsche taal, 2e druk, Den Haag

mede I, mee znw., mnl. mēde m. De ê van beierl. mê, Goer. Zeeuwsch mêⁱ is aan den invloed van mê, mêⁱ “meekrap” toe te schrijven; voor de bet. vgl. fri. miede “meekrap” en “honigdrank”: meed, mé “honigdrank”. = ohd. mëto, mitu (nhd. met), mnd. mēde, ofri. mëde, ags. meodo (eng. mead), on. mjǫðr m. “mede, honigdrank”. Een reeds idg. benaming voor “honig” en “bedwelmende drank, uit honig bereid”: ier. mid “mede”, gr. méthu “bedwelmende drank, wijn” (waarvan (*methúō “ik ben dronken”), obg. medŭ “honig, wijn”, lit. midùs “mede”, medùs “honig”, oi. mádhu- “honig, mede”, av. maδav- alleen naam van een drank. Als naam van een honigdrank meer verbreid dan in de bet. “honig”. In ’t Finsch-Oegrisch in klank op ’t idg. woord lijkende vormen met de bet. “honig”.

C.B. van Haeringen (1936), Etymologisch woordenboek der Nederlandsche taal, Supplement, Den Haag

mede I, mee znw. Lit. mìdus is wsch. ontleend aan got. *midus.
Ook in mongoolse talen woorden voor ‘honig’, die treffend op het idg. woord gelijken, zie Petersson Etym. Misz. 11; *Polivanov Idg. Jahrb. 8, 31; *Conrady bij Güntert IF. 44, 346.

J. Vercoullie (1925), Beknopt etymologisch woordenboek der Nederlandsche taal, Den Haag / Gent

mede 2 v. (honigwater), Mnl. id. + Ohd. meto (Nhd. met), Ag. meodo (Eng. mead), On. mjǫđr (Zw. mjöd, De. mjød) + Skr. en Zend madhu = honig, Gr. méthu, Oier. mid, Osl. medŭ, Lit. midùs = mede.

Thematische woordenboeken

T. Pluim (1911), Keur van Nederlandsche woordafleidingen, Purmerend

Mede (honingdrank), van het Idg. medhu = honing, zoete drank, verwant met het Oud-indisch madhu = zoet.

Dateringen of neologismen

N. van der Sijs (2001), Chronologisch woordenboek: de ouderdom en herkomst van onze woorden en betekenissen, Amsterdam

mede* honingdrank 1265 [MNW]

Overige werken

Woordenboek der Nederlandsche taal (WNT) & Middelnederlandsch woordenboek (MNW) & Vroegmiddelnederlands woordenboek (VMNW) & Oudnederlands woordenboek (ONW) – alle onderdeel van de Geïntegreerde Taalbank (GTB)

Zoek dit woord op in het WNT, MNW, VMNW, ONW.

Terug naar vorige pagina