Zoekresultaten

Jaarwoord generator van Genootschap Onze Taal

latex - (melksap van de rubberboom; verf op basis van synthetische latex)

Etymologische (standaard)werken

M. Philippa, F. Debrabandere, A. Quak, T. Schoonheim en N. van der Sijs (2003-2009) Etymologisch Woordenboek van het Nederlands, 4 delen, Amsterdam

latex zn. ‘melksap van de rubberboom; verf op basis van synthetische latex’
Nnl. latex ‘melksap uit de rubberboom’ in de winning der latex [1913; Groene Amsterdammer], latex “verf- of lakmiddel van kunststof in emulsievorm” [1952; Koenen], latex-verven [1952; WNT Aanv. wrijven].
Ontleend aan Engels latex ‘melksap uit de rubberboom’ [1885; OED], eerder al ‘melksap uit planten’ [1835; OED], uit nog eerder ‘vloeistof’ [1662; OED], ontleend aan Latijn latex ‘vloeistof’.
De etymologie van Latijn latex is onzeker. Misschien is het ontleend aan Grieks látax ‘droesem’ of zijn deze beide woorden ontleend aan een onbekende andere taal. Wrsch. horen hierbij dan ook de Keltische en Germaanse woorden voor ‘vloeistof, modder’ (IEW 654): Proto-Keltisch *lati- (Oudiers laith ‘vloeistof, bier’, Welsh llad ‘bier’), pgm. *ladjō- (ohd. letto ‘klei, leem’ (nhd. Letten); on. leðja ‘modder, drab’).
De huidige betekenis ‘verf op basis van synthetische latex’ is een verkorting van latexverf, een verf op waterbasis met als bindmiddel een synthetische stof met dezelfde eigenschappen als natuurlijke latex.

P.A.F. van Veen en N. van der Sijs (1997), Etymologisch woordenboek: de herkomst van onze woorden, 2e druk, Van Dale Lexicografie, Utrecht/Antwerpen

latex [melksap der rubberbomen] {1704} < latijn latex [vloeistof, vocht (met name water en wijn)], mogelijk ontleend, zij het wel niet aan grieks latax [druppels wijn die men met een tikje uit zijn beker in een schaal wierp] (vgl. letten²).

Dialectwoordenboeken en woordenboeken van variëteiten van het Nederlands

G.J. van Wyk (2003), Etimologiewoordeboek van Afrikaans, Stellenbosch

lateks s.nw.
Wit, melkerige sap van veral die rubberboom wat stol as dit aan die lug blootgestel word en waaruit rubber vervaardig kan word.
Uit Ndl. latex (1704) of Eng. latex (1835).
Eng. latex uit Latyn latex 'vloeistof'.

Uitleenwoordenboeken

N. van der Sijs (2010), Nederlandse woorden wereldwijd, Den Haag; met aanvullingen uit Uitleenwoordenbank 2015

latex ‘melksap van rubberbomen’ -> Indonesisch latéks ‘melksap van rubberbomen’.

Dateringen of neologismen

N. van der Sijs (2001), Chronologisch woordenboek: de ouderdom en herkomst van onze woorden en betekenissen, Amsterdam

latex melksap der rubberbomen, rubberachtig materiaal 1931 [WNT koelie] <Latijn

Overige werken

Woordenboek der Nederlandsche taal (WNT) & Middelnederlandsch woordenboek (MNW) & Vroegmiddelnederlands woordenboek (VMNW) & Oudnederlands woordenboek (ONW) – alle onderdeel van de Geïntegreerde Taalbank (GTB)

Zoek dit woord op in het WNT, MNW, VMNW, ONW.

Terug naar vorige pagina