Meehelpen? Ga naar etymologieWiki

 

Jaarwoord generator van Genootschap Onze Taal

 

lateraal - (terzijde gelegen)

Etymologische (standaard)werken

M. Philippa, F. Debrabandere, A. Quak, T. Schoonheim en N. van der Sijs (2003-2009) Etymologisch Woordenboek van het Nederlands, 4 delen, Amsterdam

lateraal bn. ‘terzijde gelegen’
Vnnl. laterael ‘betreffende bloedverwanten in de zijlinie’ [1542; WNT]; nnl. lateraal ‘aan de zijkant’ in de zydelyke of laterale vogtbuyzen ‘de aan de zijkant gelegen vaten (in de boomstam)’ [1762; WNT zijdelijk].
Geleerde ontlening aan Latijn laterālis ‘de zijkant betreffend’, afgeleid van latus (genitief lateris) ‘zijde’, verdere herkomst onbekend.
De oudste toepassing van dit woord is juridisch: laterale verwanten zijn ‘verwanten in de zijlinie, bijv. broeders en zusters’. In de 19e en 20e eeuw kreeg het woord diverse vaktalige betekenissen, bijv. in de taalkunde laterale klanken ‘klanken waarbij de lucht zijdelings de tong passeert’ [1976; Van Dale], in de psychologie lateraal denken ‘niet rechtlijnige manier van denken’, bij de landinrichting lateraalkanaal ‘kanaal parallel aan een andere waterloop’ [1954; WNT Aanv. lateraal]. Sommige van deze betekenissen zijn ontleend aan Engels lateral of aan een andere West-Europese taal.

P.A.F. van Veen en N. van der Sijs (1997), Etymologisch woordenboek: de herkomst van onze woorden, 2e druk, Van Dale Lexicografie, Utrecht/Antwerpen

lateraal [ter zijde] {1777} < frans latéral < latijn lateralis [m.b.t. de zijde], van latus (2e nv. lateris) [zijde, kant], verwant met latus [breed].

Uitleenwoordenboeken

N. van der Sijs (2010), Nederlandse woorden wereldwijd, Den Haag; met aanvullingen uit Uitleenwoordenbank 2015

lateraal ‘ter zijde’ -> Indonesisch lateral ‘ter zijde’.

Dateringen of neologismen

N. van der Sijs (2001), Chronologisch woordenboek: de ouderdom en herkomst van onze woorden en betekenissen, Amsterdam

lateraal ter zijde 1777 [MEY] <Frans

Overige werken

Woordenboek der Nederlandsche taal (WNT) & Middelnederlandsch woordenboek (MNW) & Vroegmiddelnederlands woordenboek (VMNW) & Oudnederlands woordenboek (ONW) – alle onderdeel van de Geïntegreerde Taalbank (GTB)

Zoek dit woord op in het WNT, MNW, VMNW, ONW.

Hosted by Meertens Instituut