kwispel* [kwast] {quispel, quespel [kwast, tak met loof] 1265-1270} middelnederduits quispel; buiten het germ. latijn vespices [struikgewas], oudindisch guspita- [warboel].

kwispel znw., mnl. quispel (quespel) m. “kwispel, kwast”. = mnd. quispel “id.”. Verwant met lat. vespix “dichte struiken”, oi. guṣpitá- “dooreengestrengeld”; hoogerop wsch. met kwast en gr. bóstrukhos “haarlok, loof, iets dat zich slingert”. Vgl. kwast.

kwispel 1, kwipsel, zn.: twijg; wispelturig man, kwibus. De wispelturigheid zit hem in de bet. ‘heen en weer bewegen’ van kwispelen, Mnl. qwyspelen, Vnnl. quispelen ‘heen en weer bewegen’ (WNT). Deze betekenis gaat dan weer terug op het zn. kwispel ‘(sprenkel)kwast’. Kwipsel door metathesis.

1307. Een kwast,

d.i. een zonderling, een zot, een fat, ook een kwastelorum of een kwasteldorom genoemd (Draaijer, 23 b; Molema, 232; Rutten, 127). Misschien moet men er eigenlijk onder verstaan, iemand die allerlei kwasten en strikjes draagtWinschooten, 200: Hij draagt quasten (dat een soort van strikken zijn) aan zijn beenen; Brederoo, Sp. Brab. vs. 58.; vgl. een hoed, een pruik, een haneveer; een kruk (zie n^o. 1298); barg. kruif (eig. haarkrul), kwast, verwaande kerelNdl. Wdb. VIII, 402; Köster Henke, 37.; bij De Bo, 723 a: een dwaze mutse (= vrouw); doch mogelijk is evenzeer, dat wij moeten denken aan kwast, ook een harde kwast, eig. een knoest in het hout, in de 17^de eeuw in overdrachtelijken zin een lastig, koppig, grillig mensch, iemand met allerlei kuren. Zie Hooft, Uitlegk. Wdb. III, 198; Coster, 29, vs. 592; 40, vs. 908; 541, vs. 1450; Langendijk, Vad. Koopl. 12 (Panthéon-ed.); Spaan, 130: een houtig kwasje, een lastig heer; 169: een netelig kwasje; C. Wildsch. III, 353; Halma, 524: Quastig, koppig, hoofdig; een quastige vent, un bourru, un fantasque, un capricieux ou bizarre; quast, un bourru, un sot; dat is eene quast van een vent, een koppig of wonderzinnig mensch, c'est un bourru, un capricieux, un bizarre, un têtu; Sewel, 330: Kwast (quibus, halve gek), fob, fool, boohy; fri. in kwast, een geurmaker. In den zin van lastig wezen wordt kwast gebruikt bij Van Effen, Spect. VIII, 205: De naam van gryzen knorrepot, van viezen kwast, van ouden zot. In dien van zot komt het voor in de Gew. Weeuw. I, 17; in Zuid-Nederland beteekent het vroolijke snaak, spotvogel, losbol, verkwister, kwieskwas (Teirl. II, 194); zie Waasch Idiot. 381 a; De Bo, 593 a; Antw. Idiot. 733; Teirl. II, 193; Schuermans, 313. Het is mogelijk, dat we kwast in dezen zin in verband moeten brengen met het ww. kwasten, drinken, lichtmissen (De Bo, 593; Schuermans, 313), dat wellicht hetzelfde is als het door Kiliaen vermelde quasten, quisten, cum impetu effundere, profundere. Het daarnaast voorkomend synonieme kwispel (De Bo, 597 b; Rutten, 127) of kwispelaar en het ww. kwispelen (zwieren, boemelen; Tuerlinckx, 355) doet eerder denken aan kwast, kwispel in den zin van staart en vandaar kwasten, kwispelen, als een staart heen en weer gaan, slingeren, doordraaien, leegloopen, dweilenZie Ndl. Wdb. III, 3734; VIII, 726; 818.. Ook in het Nd. spreekt men van en dulle quast, en fine quast (Eckart, 420 b; Grimm VII, 2330) en in de 16^de eeuw komt de naam Hans Quast voor als zot, dwaas, gekZie Bolte und Seelmann, Niederd. Schauspiele älterer Zeit, 157; Reuter, 89.; in het Westphaalsch: 'n kwast van 'n kerel, 'n wunderliken kwast, 'n hanskwast (Woeste, 435 a).

Zoek dit woord op in het WNT, MNW, VMNW, ONW.