kwal zn. ‘holtedier; naarling’
Vnnl. qualle ‘zeedier’ in sagen veel quallen drijven [1619; WNT zeeluis], dat uytwerpsel der zee, dat wy quallen noemen [1694; WNT uitwerpsel]; nnl. kwal ‘zeedier’ in zee-schepzels ... die, wegens de slymerige, snotterige vertooning, welke zy maaken, den naam van kwallen, kwalvisschen of slymvisschen voeren [1770; WNT zeenetel], bij overdracht ook ‘naarling, vervelende vent’ [1930; Wolters NE].
Wrsch. van dezelfde stam als → kwellen 2 ‘opborrelen, zwellen’; de oudste betekenis is wrsch. ‘nat, slijmerig, bol wezen’; ook kikkerdril wordt wel kwal genoemd [1769; WNT]. Daarnaast staat vnnl. kwalster ‘fluim, opgerocheld dik slijm’ [1599; Kil.], Fries kwalster ‘id.; natte, gedeeltelijk gesmolten sneeuw’, dat ontleend is aan het Nederduits (Toll.) en bij diezelfde stam voor ‘dikke, natte substantie’ zal horen. Een andere mogelijkheid is dat het woord is ontstaan uit een vroege ontlening aan Latijn coāgulum ‘stremsel, stollend middel’; dit woord werd in het Oudsaksisch ontleend als quagul ‘stremsel’, waarbij ook onl. gequahlit ‘gestremd’ [10^e eeuw; W.Ps.]; Latijn coāgulum is gevormd uit → com- ‘samen’ en agere ‘in beweging zetten, handelen’, zie → ageren.
Nnd. kwalle ‘grote dikke kerel’; hieraan ontleend is mhd. qualle ‘id.’ (nhd. Qualle ‘kwal’).

kwal znw. v., eerst na Kiliaen, ook oostfri., vgl. mhd. qualle ‘grote dikke kerel’; eig. ‘iets dat opgeblazen is’ en behorend tot kwellen 2.

Intussen heeft het woord door de verbinding kw een klankkarakter, dat het op een lijn stelt met een woord als kwab.

kwal v., + Ndd. en Mhd. qualle, van denz. wortel als kwalster.

kwalle zn. v., meestal mv. kwallen: etensrest op het bord; kwak speeksel van tabakspruim. Naar het vieze en glibberige van een (zee)kwal. Van het ww. kwellen ‘zwellen’. Ww. kwallen ‘kokhalzen’.

kwal ‘holtedier’ -> Sranantongo kwala ‘holtedier’.

a) Ai. gálati ‘träufelt herab, fällt herab, verschwindet’, galitá-ḥ ‘verschwunden, gewichen’, Kaus. gālayati ‘gießt ab, macht fließen, seiht ab’; ai. galana- ‘träufelnd, rinnend’ (Lex.), n. ‘das Träufeln, Rinnen’ = ga-rana-m (Gramm.);
gr. βαλανεύς ‘Bademeister’, βαλανεῖον ‘Bad’ (> lat. balneum); βλύω, βλύζω ‘quelle hervor’ (Bildung nach φλύω), βλύδιον ‘feucht’ Hes., und aus der Sippe von βάλλω in ähnlicher Bed. ἀμβολάδην ‘aufsprudelnd (vom Wasser)’, Δέλλοι ‘Springquell bei Eryke’, vgl. auch εἰς ἅλα βάλλειν ‘münden’;
ahd. quellan (quall) ‘hervorquellen, schwellen’ (ll wohl aus ln), ags. (ge)collen ‘geschwollen’, ahd. quella, nhd. Quelle, mnd. qualm (‘*hervorquellendes’ =) ‘Qualm, Dampf, Rauch’, älter dän. kval ‘Dampf, Dunst’; nhd. Qualle, ndl. kwal, kwalle ‘Meduse’.
In vermittelnder Bedeutung (etwa aus ‘in sich zusammenfallen’) ai. glā-ti, glā́yati ‘fühlt sich erschöpft, ist verdrossen, schwindet’, Partiz. glāná-, glāna-m, glāni-ḥ ‘Erschöpfung, Abnahme’, Kaus. glā̆páyati ‘erschöpfen, jmd. zusetzen; in Verfall kommen lassen’?
b) Av. niɣrāire ‘sie werden herabgeschleudert’ (ni-gar-);
gr. βάλλω ‘werfe, treffe’ (*g^u̯eln-ṓ), hochstufig ark. ἐσδέλλοντες = ἐκβάλλοντες, ζέλλειν· βάλλειν Hes., Aor. βαλεῖν, Perf. βέ-βλη-κα, Aor. ἔβλην ‘erhielt einen Schuß, wurde getroffen’, ἔβλητο, βλητός; βλῆμα ‘Wurf’, βολή, βόλος m. ds., βολίς, -ίδος ‘Wurfgeschoß’, βέλος, βέλε-μνον ‘Geschoß’, Ἑκατη-βελέ-της;
aus dem Kelt. vielleicht cymr. blif ‘catapulta’ (*g^u̯lē-mo-, vgl. gr. βλῆ-μα); über air. at-baill ‘stirbt’ s. g^u̯el- ‘stechen’;
toch. AB klā- ‘fallen’, Van Windekens Lexique 40.
Mit einer Bedeutungsentwicklung ‘sich im Geiste auf etwas werfen, βάλλεσθαι ἐν θυμῳ̃, μετὰ φρεοί’ stellt man zu βάλλω auch (?) die gr. Sippe von βούλομαι ‘will’ (*βολσομαι, Konj. des s-Aor. zu βάλλω); βουλή, dor. βωλά: f. ‘Entschluß, Ratschlag’; aber thess. βελλόμενος, dor. δηλ- aus *g^u̯elso-; hierher auch βάλε ‘walte Gott!’.

WP. I 690 ff., Schwyzer Gr. Gr. I 284, 693 u. Anm. 9.