Meehelpen? Ga naar etymologieWiki
![]()
|
gekte - (gekkigheid, dwaasheid)Dateringen of neologismen
Nicoline van der Sijs (2015-heden), Jaarwoordenzoeker ‘Een woord uit elk jaar 1800-heden’, zie ook bij Onze Taalgekte [gekkigheid, dwaasheid, onzin] (1973). Programmamaker Wim T. Schippers (1942) maakt, net als het cabaretduo Van Kooten en De Bie, allerlei nieuwe woorden en betekenissen algemeen bekend. In 1973 munt Schippers gekte ‘gekkigheid, dwaasheid’. Dit woord raakt volledig ingeburgerd en we zien het tegenwoordig veel terug in samenstellingen, zoals Oranjegekte en WK-gekte. Andere Schippers-woorden komen voort uit de De Barend Servetshow (voor het eerst uitgezonden in 1972), zoals de uitroep pollens! en de uitdrukkingen peu nerveu en prima de luxe. Het personage Sjef van Oekel uit deze show (gespeeld door Dolf Brouwers) gebruikt als stopwoord het zeer nadrukkelijk en langgerekt uitgesproken reeds, dat door velen wordt overgenomen. Om de lastige keuze tussen u en je te omzeilen, kiest Schippers in zijn VPRO-radioprogramma Ronflonflon met Jacques Plafond (1984-1991) consequent joe, ongetwijfeld beïnvloed door het Engelse you. Dit vindt tot op heden enige navolging. Ook jammer, maar helaas uit 1978 wordt nog steeds gebruikt. Kutzwager ‘man die met dezelfde vrouw geslapen heeft’ is algemeen bekend geworden door het toneelstuk Kutzwagers van Wim T. Schippers uit 1984, maar het woord was al ouder. N. van der Sijs (2001), Chronologisch woordenboek: de ouderdom en herkomst van onze woorden en betekenissen, Amsterdamgekte* gekkigheid, dwaasheid 1973 [Van Gelder 1993] M. De Coster (1999), Woordenboek van Neologismen: 25 jaar taalaanwinsten, Amsterdamgekte, dwaasheid, waanzin, mafheid. Slechts af en toe gebruikt in de zin van echte krankzinnigheid (zie eerste citaat). Dit woord werd begin jaren tachtig gemunt door Wim T. Schippers. Ook als tweede lid van allerlei samenstellingen: informatiegekte, voetbalgekte enz. Eenmaal werd gekkisme opgetekend. Gekte is altijd meer dan een zorg- of voorzieningsprobleem. (De Volkskrant, 06/04/85) Overige werken
Woordenboek der Nederlandsche taal (WNT) & Middelnederlandsch woordenboek (MNW) & Vroegmiddelnederlands woordenboek (VMNW) & Oudnederlands woordenboek (ONW) – alle onderdeel van de Geïntegreerde Taalbank (GTB)Zoek dit woord op in het WNT, MNW, VMNW, ONW. |