zich gedenken. - Het reflexief gebruik van gedenken, dat men in de Zuidnederlandsche boekentaal soms aantreft, is navolging van fr. se souvenir ⁽¹⁾. Oorspronkelijk regeerde gedenken een genitief, welke echter gaandeweg door den accusatief of door een omschrijving met aan vervangen werd; de genitief wordt thans alleen nog in minder alledaagsche taal gebezigd. || Wanneer ik oud en versleten zal zijn, gedenk u dan, wat ik uit liefde voor u heb gedaan en beproefd, CONSC. 1, 82a. Karel, gedenk u mijner! Ach, leg ook een aalmoesken in de hand van den bedelaar, die eens uw vriend was! 3, 69a. Gedenk u mijner in uwe gebeden! 3, 78a. Dat zij, die mij beminnen, zich mijner gedenken in hunne gebeden! 4, 167a. Eenmaal getrouwd zal ik mij uwer gedenken, MILLECAM, Finh. en Lieder. 2, 27.

⁽¹⁾ Volgens het Wdb. d. Ndl. Taal, dl. IV, kol. 591 is de verklaring veeleer elders te zoeken: “Uit de oude spreekwijze Des ghedinke u, waarin het werkwoord in den 3^den pers. der aanvoegende wijs staat, ontstond door wegvalling der e de verkorte vorm (Des) ghedink u, die als gebiedende werd opgevat en zoo tot het wederkeerig gebruik van het ww. aanleiding gaf”; er wordt alleen toegegeven, dat “ook het voorbeeld van fr. se souvenir ... waarschijnlijk in het spel” is. Maar wil die verklaring juist zijn, dan dient een “verkorte vorm” ghedink u toch in gebruik geweest te zijn, en dit blijkt nergens. En al was dit nog het geval, bekendheid met het vroeger taalgebruik is bij Zuidnederlandsche schrijvers uitgesloten. Evenmin kan er sprake zijn van invloed van hd. sich gedenken, of van voortzetting van het reflexief gebruik in het Middelnederlandsch, zooals men op grond van de bij VERDAM aangehaalde voorbeelden zou kunnen meenen: er zijn er slechts twee, tegenover vier kolommen voor de andere constructies, en, in strijd met wat in het Wdb. d. Ndl. Taal en op gezag daarvan door VERDAM wordt gezegd, is in de tegenwoordige Zuidnederlandsche spreektaal niet alleen zich gedenken heelemaal onbekend, maar wordt zelfs gedenken maar weinig meer gehoord.

25. Aanzien doet gedenken,

d.i. ‘het zien van een persoon maakt, dat men aan hem denkt; of wel, het zien van een voorwerp maakt, dat men zich iets verledens herinnert’; Ndl. Wdb. I, 509. Vgl. mnl. aensien doet gedenckenTijdschrift XXI, 204.; Plantijn: Aensien doet gedincken, la veue ou regard faict souvenir, aspectus ad memoriam revocat, praesentia memoriam refricat; Goedthals, 24: Aensien doet ghedencken, l'oeil amour attire; Brederoo, Moortje, vs. 1670; V.d. Venne, Zinnebeelden, 29; Sewel, 19: Aanzien doet gedenken, sight calls to remembrance, or to mind; Halma, 14, die het vertaalt door: la vue rapelle le souvenir des choses; zie verder Harrebomée III, 2; Waasch Idiot. 45: aanzien doet gedenken (en de waren doen den koopman wenken); Teirl. 7.