encyclopedie [beschrijvend woordenboek] {encyclopaedia 1654} < frans encyclopédie, een in de handschriften verkeerd genoteerd woord grieks egkuklopaideia [idem], dat had moeten zijn hè egkuklios paideia [een cursus van complete opleiding] (d.w.z. in de artes liberales) = ta egkuklia; van egkuklios [rond] (vgl. encycliek) + paideia [opvoeding, opleiding, algemene ontwikkeling], van pais (2e nv. paidos) [kind].

Encyclopaedie (van ’t Gr. en = in, kuklos = kring, paideia = leer). Aldus noemt een woordenboek, waarin alle vakken van menschelijke kennis behandeld worden en wel alphabetisch: landen, steden, dorpen, rivieren, enz.; dichters schrijvers, staatslieden, vorsten, goden, enz.; veldslagen, helden, enz.; planten, dieren, mineralen; onderwerpen uit de natuurkunde, chemie, sterrenkunde, wijsbegeerte, enz. enz.. In ons land zijn bekend de encyclopaedie van Winkler Prins (bewerkt naar den beroemden Duitschen “Brockhaus”, die uit 18 zware deelen bestaat) en die van Vivat (in 11 deelen). Ook van afzonderlijke vakken bestaan in engeren zin zulke woordenboeken. Groote bekendheid, in zekeren zin beruchtheid, verkreeg de Fransche encyclopaedie, die Diderot en d’Alembert te Parijs uitgaven (1751–1772 in 28 dln.). In deze Enc. waren vooral de nieuwe denkbeelden over staatkunde, wijsbegeerte en godsdienst omhelsd, die de revolutie voorbereidden. Men noemde de medewerkers van dit woordenboek benevens de aanhangers hunner denkwijze de Encyclopaedisten, o. a. Rousseau, Voltaire en Montesquieu.

encyclopedie beschrijvend woordenboek 1654 [Claes] <Frans