element zn. ‘bestanddeel’
Mnl. element ‘hoofdstof (aarde, water, lucht, vuur)’ [1265-70; CG II, Lut.K]; vnnl. element ‘grondbeginsel’ [1577; Werve], ‘natuurlijke leefomgeving van mens, dier of zaak’ [1660; WNT]; nnl. ‘basisbestanddeel in de scheikunde’ [1778; WNT], ‘vormend bestanddeel in maatschappij of andere menselijke kringen’ in bijv. geheel nieuwe elementen in de Regeering [1861; WNT], ‘elektrische cel’ [1887; WNT], “persoon van de (in een bepaling) aangeduide soort” (meestal ongunstig), bijv. oproerige elementen [1981; De Clerck 1981], (BN) ‘werkkracht’ [1976; De Clerck 1981].
Ontleend aan Laatlatijn elementum ‘hoofdstof’, in klassiek Latijn ‘grondbeginsel; letters van het alfabet’, in jongere betekenissen ook uit Frans élément. De verdere herkomst is onbekend.
♦ elementair bn. ‘de beginselen betreffend’. Nnl. elementair onderwijs [1803; WNT], elementaire deeltjes ‘allerkleinste deeltjes’ [1866; WNT]. Ontleend aan Frans élémentair ‘id.’ < Latijn elementārius ‘id.’, afleiding van elementum.

element znw.o. Een reeds mnl. (zeldzaam, speciaal = “lucht”) mhd. ontl. uit lat. elementum “grondstof, element”. Internationaal woord.

elementen . De letterlijke betekenis van dit woord luidt ‘de hoofdstoffen waaruit men zich vroeger de wereld opgebouwd dacht, t.w. vuur, lucht, water en aarde’. In het WNT vinden wij alleen van de exclamatie bij de elementen bewijsplaatsen uit de 17de eeuw. Als varianten in bastaardvloeken geeft het WNT elderement(e), selderement en elemallement. De s in selderement en seldrement is een voorgevoegde s die uit Gods kan zijn overgebleven. Ook selderij of selder kan op de vorming invloed hebben gehad. Boven de grote rivieren is het woord niet meer gebruikelijk. De Baere (1940: 134-135) geeft nog andere varianten. Ik noem: by alle delementen, by de melementen (door metanalyse ontstane vorm uit by den elementen) en voorts o elementen; o sakerelemente; (by) gans elementen; o selement; och sellement; by sellimenten; pots seldrement; elderemente; by den elderemente; (o) ellemalementen; gants ellemallementen; gans zakker eelemalementen; akkerelemalementen; zakker mastboomenhout en zakker malemasten. → gans, sakker.

Element (Lat. eleméntum = beginsel, begin, grondstof; in deze betekenis komt deze term het eerst voor bij Cicero (106—43). 1. Enkelvoudige chemische stof; 2. toestel dat in staat is een electrischen stroom te leveren; 3. samenstellend deel of bepalende grootheid; b.v. baanelementen.

element ‘hoofdstof; eenheid’ -> Indonesisch élemén ‘hoofdstof; door elektra gloeiend hete draad (cel)’; Javaans almén ‘(elektrisch) element; zaklantaarn’.

548. In zijn element zijn,

d.w.z. zich thuis gevoelen, in zijn schik zijn, zich welbehagelijk gevoelen. Element moet hier worden opgevat als dat, wat voor het dierlijke leven onontbeerlijk is, vermoedelijk in toespeling op lucht en water, buiten welke geen dier kan leven (zie Weiland). Zoo is dus een visch in het water in zijn element, en een vogel in de lucht, enz. (vgl. Bank. II, 380). Vgl. hiermede hij is in zijn knollentuin, in zijn koeweide, in zijn klavergras (zie De Bo), in zijn bouw; fri.: hy is yn syn bou naast hy is in syn ellemint (Ndl. Wdb. III, 765), in zijn doeninge zijn (Teirl. 335) en in zijn weer zijn (Joos, 94; Antw. Idiot. 1425). Zie Tuinman I, 159; 302; II, 105; Sewel, 212: Hy is in zyn element als hy speelen mag, he is very happy when he may play; Harreb. I, 182 b; Ndl. Wdb. III, 4065; vgl. het hd. in seinem Element sein; fr. être dans son élément; eng. to be in one's element; oostfri. in sin fârwater wesen (Dirksen I, 26).