Meehelpen? Ga naar etymologieWiki

 

Jaarwoord generator van Genootschap Onze Taal

 

dilemma - (moeilijke keuze)

Etymologische (standaard)werken

M. Philippa, F. Debrabandere, A. Quak, T. Schoonheim en N. van der Sijs (2003-2009) Etymologisch Woordenboek van het Nederlands, 4 delen, Amsterdam

dilemma zn. ‘moeilijke keuze’
Vnnl. Dilemma “verstricking, strickreden, verstrickbesluyt” [1654; Meijer]; nnl. dilemma ‘moeilijke keuze’ [1765; WNT dubbel I].
Ontleend aan Latijn dilemma ‘dubbelstelling in de logica’ < Grieks dílēmma ‘id.’, gevormd uit di- ‘twee’ en lẽmma ‘dat wat genomen wordt’, zie → lemma.

EWN: dilemma zn. 'moeilijke keuze' (1654)
ANTEDATERING: dilemma 'lastige keuze' in: mettet dilemma van tversouck vanden Coning van Vranckrijck [1597; iWNT]
[J. Luif (2010-2018), 'Oudere dateringen van woorden uit het EWN', in: Trefwoord (bewerkt)]

P.A.F. van Veen en N. van der Sijs (1997), Etymologisch woordenboek: de herkomst van onze woorden, 2e druk, Van Dale Lexicografie, Utrecht/Antwerpen

dilemma [moeilijke keuze] {1765} < latijn dilemma [dubbelstelling], van grieks di- [twee] + lèmmata, mv. van lemma (vgl. lemma).

J. de Vries (1971), Nederlands Etymologisch Woordenboek, Leiden

dilemma znw. o., een woord der geleerdentaal sedert de renaissance < lat. dilemma < gr. dílēmma ‘dubbele zin’, in de logica de formule voor het ‘of — of’. In de 19de eeuw gaat het, in algemener gebruik gekomen, zich vervlakken tot ‘moeilijkheid, keus tussen twee onaangename dingen’.

Dialectwoordenboeken en woordenboeken van variëteiten van het Nederlands

G.J. van Wyk (2003), Etimologiewoordeboek van Afrikaans, Stellenbosch

dilemma s.nw.
Keuse tussen twee alternatiewe wat albei ewe onbevredigend is.
Uit Ndl. dilemma (1765) of dalk Eng. dilemma (1590).
Ndl. dilemma en Eng. dilemma uit Latyn dilemma 'dubbelstelling' uit Grieks dis 'twee maal' en lemma 'veronderstelling'.
D. Dilemma (16de eeu), Fr. dilemme.

Thematische woordenboeken

Nicoline van der Sijs (2005), Groot Leenwoordenboek

dilemma (Latijn dilemma)
Uitleenwoordenboeken

N. van der Sijs (2010), Nederlandse woorden wereldwijd, Den Haag; met aanvullingen uit Uitleenwoordenbank 2015

dilemma ‘moeilijke keuze’ -> Indonesisch diléma ‘moeilijke keuze’.

Dateringen of neologismen

N. van der Sijs (2001), Chronologisch woordenboek: de ouderdom en herkomst van onze woorden en betekenissen, Amsterdam

dilemma moeilijke keuze 1765 [WNT dubbel I] <Latijn

Overige werken

Woordenboek der Nederlandsche taal (WNT) & Middelnederlandsch woordenboek (MNW) & Vroegmiddelnederlands woordenboek (VMNW) & Oudnederlands woordenboek (ONW) – alle onderdeel van de Geïntegreerde Taalbank (GTB)

Zoek dit woord op in het WNT, MNW, VMNW, ONW.

Hosted by Meertens Instituut