big zn. ‘jong van het varken’
Mnl. als bijnaam in Jan bicghe [1266; CG I, 90], vigge, vigghe [1350-1410; MNW], bagge [1484; MNW], baggele [1485; MNW]; vnnl. vigge, bigge [1573; Thes.]. Kil. 1599 noemt bigghe Saksisch, Hollands en Fries; voor hem (zoals nu nog dialectisch in België) is vigge het gewone woord.
Mnd. bachelken, baggelken; Nedersaksisch biggefarken; nfri. bigge, Oost-Fries bigge. Verder nog Nederrijns puggen, pegsken [1477; Teuth.]. Mogelijk dezelfde woorden, maar met afwijkende betekenis: nhd. dial. Bick ‘gecastreerd mannetjesvarken’; Westfaals Bäckelchen als koosnaam voor een geit; nno. dial. bagg ‘eenjarig kalf’; nzw. bagge ‘ram’. Verwantschap met ne. pig < me. pigge < oe. *picga, pigga is wrsch. maar niet zeker.
Het woord big blijft voornamelijk tot de kustprovincies en Neder-Saksen beperkt. Wat de herkomst betreft, denkt NEW wrsch. terecht (ook gezien de geringe verspreiding en het betekenisveld) dat big eerder van een substraatwoord afkomstig is dan uit het Proto-Indo-Europees. Bij het overnemen van een substraatwoord in vreemde talen en dialecten kunnen gedurende het aanpassingsproces verschillende vormen ontstaan; dit is een mogelijke verklaring voor de vele varianten.
De grote verscheidenheid aan vormen zet zich in de hedendaagse dialecten voort: Vlaams vig(ge), viggen, vikken, bigge, bagge, baggel; Limburgs bag(ke), bekske; Achterhoeks pogge; Twents bikken, biggen; Drents bigge.

big znw. v., sedert Kiliaen bigge, vgl. nog dial. bik (Beierland). Er staan verschillende vormen naast: mnl. bagghe, mnd. bachelken, baggelken, verder pogge (Achterhoek), vgl. pegsken, puggen (Theutonista) en weer met andere vokaal me. pigge, ne. pig. Verder mnl. vigghe, Zuidnl. viggen, vikken. Al deze vormen wijzen op het sterk affectief karakter van het woord (wat nog niet behoeft te betekenen, dat wij hier aan een ontstaan uit een lokroep moeten denken, zoals v. Haeringen, Suppl. 20 aanneemt). Eerder zou ik aan een substraatwoord willen denken; reeds in het neolithicum behoorde het varken tot de huisdieren, dus lang voor de Germanen ons land binnenkwamen.

Bij het woord bagghe kan van invloed zijn geweest het woord, dat ‘pak, bundel’ betekent, vgl. me. bagge (ne. bag) ‘zak, buidel’, on. baggi ‘pak, bundel’ (overigens moeilijk te verklaren en eveneens in wisseling met pakki staande! zie AEW 22); van betekenis is noorw. dial. bagg ‘eenjarig kalf’ (naast bagge ‘pak, bundel, dikke plompe persoon’) en nzw. bagge ‘ram, hamel’ (zie daarvoor Hellquist 1, 46, die er op wijst, dat de klankverbinding gg een hypochoristisch karakter heeft). Naast de overname uit een niet-idg. taal kan dus het affectieve karakter van het woord de vele nevenvormen hebben veroorzaakt. — Wat de geografische verspreiding van big betreft, het is een typisch ‘kustwoord’, het wordt gebruikt in Zeeland, westelijk Z-Holl., N-Holl., Friesland, Groningen en delen van Drente en Overijsel. De vorm bagge vinden wij in Limburg en Oost-Brabant. Daarnaast komen andere benamingen voor zoals vigge in Zeeuws, West- en Oost-Vlaanderen, kibbe in Oostelijk Zeeuws-Vlaanderen en in het NO. van Overijsel; eindelijk keu in Utrecht, Gelderland, de kop van Overijsel en ZW Drente; zie de kaart van S. E. E. van Gilse, Taalatlas afl. 2, 1. — Het woord bigge is in het Westfaals overgenomen, terwijl de vorm bagge met nl. kolonisten naar het gebied van de Midden-Weichsel is gekomen als bejje (vgl. Mitzka, Album Blancquaert 1958, 224).

big. Bij mnl. bagghe sluit zich aan mnd. bachelken, baggelken o. ‘big’. De aan het slot van het art. genoemde benamingen voor ‘varken’, ‘big’ zijn wsch. als lokroepen op te vatten: met hos vgl. gron. hus ‘lokroep voor varken’, zwits. hutsch, hotsch ‘id.’; met kurrie (en keu) vgl. koere (Wieringen, Drente) ‘id.’, Sliedrecht kor ‘varken’. Bezoen Tschr. 53, 88.

bagk (zn.) big; Nuinederlands bagge <1515-1520> < Duits Backe.

bag 2, bagge, zn.: big. Mnl. bigge, bagge ‘big’. Verwant met Mnl. bake ‘spek’, Ohd. bahho ‘ham’, Mlat. baco ‘spek’, E. bacon. Zie ook viggen.

viggen, zn.: big. Ovl. vigge(n), Wvl. vikken. Mnl. vigge ‘big’, Vnnl. vigghen oft braedverken ‘cochon’ (Lambrecht), vigghe ‘varkentje’ (Kiliaan). Vigge met wisseling van labialen (v/b, p) naast Vnnl. bigge ‘varkentje’ (Kiliaan), Me. pigge, E. pig ‘big > varken’. Het woord berust wellicht op een lokroep voor het dier.

vigge (B, G), viggen (E, L, W, ZO, ZV), zn. o.: big. Wvl. vikken. Mnl. vigge 'big', Vnnl. vigghen oft braedverken 'cochon' (Lambrecht), vigghe 'varkentje' (Kiliaan). Vigge met wisseling van labialen (v/b, p) naast Vnnl. bigge 'varkentje' (Kiliaan), Me. pigge, E. pig 'big > varken'. Het woord berust wellicht op een lokroep voor het dier.

fikke (D, I, R, DB, GG: Geluwe), zn. v.: klein levendig kind, rusteloos kind. Ook wel fikke ‘prutsding’ (P). Wsch. de diernaam Vroegnnl. vigghe ‘porculus, porcellus (big)’ (Kiliaan), bij De Bo ook vikken. De Wvl. v/f verscherping is normaal, vooral in affectief taalgebruik.

vikken, zn. o.: big. Intensivum met k en augm. op -en, wellicht ook o.i.v. varken. Mnl. vigge ‘big’, Vroegnnl. vigghen oft braedverken ‘cochon’, vigghe ‘porculus, porcellus’ (Kiliaan). Vigge met wisseling van labialen (v/b, p) naast Vroegnnl. bigge ‘porcellus’ (Kiliaan), Me. pigge, E. pig’big > varken’.

big ‘jong van het varken’ -> Duits dialect Bejje, Bigge ‘jong van het varken’.

1059. Een kalf leggen (- maken),

d.w.z. braken; de weerstroom krijgen, zooals men in de 18^de eeuw zeide, over de (of zijn) tong kakken (Waasch Idiot. 319; Antw. Idiot. 1251; Schuermans, 734; fri. oer de tonge kakke; hd. über die Zunge spucken (oder kacken; Wander V, 644Reeds in de 16de eeuw in Dryderley Refereynen ghepronuncieert opte Rhetorijckfeest der blaauwe Acoleyen van Rotterdam, anno 1561, 44 r: Ghy slockers die dick over u tongh cackt int ghelach.; in tooneeltaal in den zin van zich verspreken of wartaal zeggen (Onze Volkstaal III, 254). Deze uitdrukking wordt in sommige streken van ons land nog gebruikt, doch was in de 16^de en 17^de eeuw naast kalven en een kalf(je) maken, een kalfken werpen zonder hoornen, zeer gewoon; zie Kiliaen: kalven, braecken, vomere, reddere vomitum; Winschooten, 99; Harrebomée I, 375; Bouman, 50; Frequ. II, 209; Boekenoogen, 391; 1322: kalf, een guts bloed; Molema, 189 a; Gallée, 64 b: 'n kelfken anbinden; Van Dale i.v. en op kalveren (Halma, 253) en uitkalven; Schuermans, 216; Teirl. II, 104: kalven, overgeven; bl. 102; kalf, braaksel; een kalfke leggen, braken; Waasch Idiot. 319 b; 322 a; Ndl. Wdb. VII, 933; 1032; Eckart, 243: en kalw anbinden of mâken; Kluge, Stud. Sprache, 97 b: ein Kalb anbinden (oder machen) naast kälbern oder einen Fuchs schieszen oder streifen, verouderd (Borchardt, 932; Schrader, 212) of sich bekälbern naast sich behâmelnBeiträge, XXXVIII, 336.. Vgl. ook het fri.: biggelje en bigje en het gron. biggen maoken, biggen werpen, maar ook braken; en het bij Kiliaen en Schuermans, 213 vermelde kabbelen, dat jongen werpen en braken, overgeven beteekentTijdschr. XVI, 60: een vosken kabbelen sonder vel.. De Engelschen noemen het to calve, to cat of to shoot, jerk, whip the cat of to flay the fox; de Franschen écorcher ou piquer le renard, mettre le coeur sur le carreau; rendre son lard; enz.; in Zuid-Nederland spreekt men ook van een mutten (vgl. fr. mouton; eng. mutton) leggen, vastleggenNav. 1897, bl. 64; 1899, bl. 133. of een kiebeken leggen (Kempen) of lammeren (zie Loquela, 290).

De beeldspraak kalven voor braken wordt genoegzaam opgehelderd door de volgende plaats uit de Klucht van de Saus (anno 1679), bl. 5:

't Minste dat ick dronck een pont was of een half,
Soo dat ick zwangerde en baerde voort een kalf,
Hetgeen ick na de Marckt vergeten heb te stuuren.

Vgl. ook Huygens V, 65: Wacht ou wat; dees volle koeij (dronken Trijn) moet kalve; Harreb. I, 375 a: Als men braakt, zei de boer, dan drijft men een kalf zonder voeten naar de wei; Schrader, 390: Die häszlichen Laute eines schwer Erbrechenden haben eine Aehnlichkeit mit dem häszlichen Geblöke eines Kalbes.