Meehelpen? Ga naar etymologieWiki

 

Jaarwoord generator van Genootschap Onze Taal

 

barrel - (duig, rommel)

Etymologische (standaard)werken

M. Philippa, F. Debrabandere, A. Quak, T. Schoonheim en N. van der Sijs (2003-2009) Etymologisch Woordenboek van het Nederlands, Amsterdam

barrel zn. ‘duig, rommel’
Nnl. met de barrels laten zitten ‘met de rommel laten zitten, in de steek laten’ [1895; WNT Aanv.], barrel (gewest.) ‘afval, uitschot (van rijstpellerijen)’ [1914; Dale], aan barrelen ‘kapot’ [1937; WNT Aanv.], barrel ‘duig’ [1950; Dale].
Misschien via het Bargoens uit de West-Friese uitdrukking an barrel, ean barrels ‘in barrels, in stukken’, van barrel ‘minderwaardig persoon, dier of ding’ of via de associatie in duigen vallen ontleend aan Engels barrel ‘vat’ [1305] < Oudfrans baril [12e eeuw] < middeleeuws Latijn barila, barillus, baurilis ‘vaatje’ [9e eeuw], een woord van onbekende oorsprong.
In het West-Fries is barrel een Fries substraatwoord: Fries oan barrels ‘in stukken’, barrelje ‘verwaarlozen’.

EWN: barrel zn. 'duig, rommel' (1895)
ANTEDATERING: Hy is een "barrel, d.i. een kwast, een ploert, een levenmaker" ("Noordhollandsch taaleigen") [1840; Tk.Mag. 3, 510]
[J. Luif (2010-2018), 'Oudere dateringen van woorden uit het EWN', in: Trefwoord (bewerkt)]

P.A.F. van Veen en N. van der Sijs (1997), Etymologisch woordenboek: de herkomst van onze woorden, 2e druk, Van Dale Lexicografie, Utrecht/Antwerpen

barrel [Engelse en Amerikaanse inhoudsmaat] {1847} < engels barrel, middelengels barel < oudfrans baril [vaatje], een verkleiningsvorm van barre [staaf, stang], middeleeuws latijn barellus. De uitdrukking aan barrels slaan [aan diggelen slaan] heeft mogelijk verband met middelnederlands barickes [kleine vaten], oudfrans baril. Waarschijnlijker lijkt dat frans barre de oorsprong is. Het is een term die oorspr. uit de zeilvaart stamt en betekent ‘houten latten van verscheiden maat’.

Dialectwoordenboeken en woordenboeken van variëteiten van het Nederlands

A.A. Weijnen (2003), Etymologisch dialectwoordenboek, Den Haag

barrel lomp persoon (Drente). = eng. barrel ‘vat’. « oudfrans baril ‘vat’. Vermoedelijk van keltische herkomst.
Kocks 82, REW nr 1038.

Thematische woordenboeken

N. van der Sijs (2005), Groot Leenwoordenboek

barrel ‘duig’ (Engels barrel?)

L. Koenen, R. Smits (1992), Peptalk, De Engelse woordenschat van het Nederlands

barrel [berul] {vat} maat voor aardolie- en andere producten: 152 liter.

Uitleenwoordenboeken

N. van der Sijs (2010), Nederlandse woorden wereldwijd, Den Haag; met aanvullingen uit Uitleenwoordenbank 2015

barrel ‘duig (aan barrels, kapot)’ -> Fries oan, yn barrels ‘kapot’.

Dateringen of neologismen

F. Bakker, E. van Ruijsendaal, P. Uljé, D. van Zijderveld, Vindpunt.nl – elektronisch doorzoekbare Woordenlijst Overbodig Engels met Nederlandse tegenhangers, uitgebreide en verbeterde voortzetting van de boekuitgaven Funshoppen in het Nederlands (2009) en Op-en-Top Nederlands (2015)

barrel zn. Ontleend aan het Engels.
[alg.] = vat. De hoeveelheid uitgevoerde olie wordt in vaten aangeduid.

N. van der Sijs (2001), Chronologisch woordenboek: de ouderdom en herkomst van onze woorden en betekenissen, Amsterdam

barrel Engelse en Amerikaanse inhoudsmaat 1847 [KKU] <Engels

Overige werken

Woordenboek der Nederlandsche taal (WNT) & Middelnederlandsch woordenboek (MNW) & Vroegmiddelnederlands woordenboek (VMNW) & Oudnederlands woordenboek (ONW) – alle onderdeel van de Geïntegreerde Taalbank (GTB)

Zoek dit woord op in het WNT, MNW, VMNW, ONW.

Hosted by Instituut voor de Nederlandse Taal