amandel zn. ‘vrucht van de Prunus amygdalus; tonsil’
Mnl. amandelen (mv.) [1252; Stall. I, 14], amandel [1361-62; MNW] naast amande(r)e [ca. 1350; MNW] en amanderboem ‘amandelboom’ [ca. 1375; MNHWS]; vanwege de uiterlijke gelijkenis met de vrucht ook: Amandelen (mv.) ‘keelklieren, tonsillen’ [1642; WNT].
Wrsch. via Oudfrans amandele of middeleeuws Latijn amandola ontleend aan Laatlatijn amandula, een misschien onder volksetymologische invloed van amandus ‘liefelijk’ en/of mandere ‘kauwen’ onstane nevenvorm van amygdalum, dat ontleend is aan Grieks amugdálē ‘amandel’, van onbekende verdere herkomst.
Andere Europese talen grijpen uiteindelijk ook terug op dit Griekse woord, maar vertonen onderling toch een behoorlijke variatie: Fries mangel, Duits Mandel (< Oudhoogduits mandala), Engels almond, Frans amande, Spaans almendra, Italiaans mandorla, Pools migdal, Russisch mindal, Zweeds mandel.
♦ amandelpers zn. ‘amandelspijs’. Nnl. Amandel-pas in Struyf van Amandelen, hoe men die maaken zal. Neemt een pont Amandel-pas [1746; WNT], ook nog in 1910 [WNT]; amandelpers ‘amandelspijs’ [1898; Dale]. Wrsch. volksetymologisch, door de gedachte aan het werkwoord → persen, gevormd uit amandelpaste, zie → pasta 1 ‘brij’.

EWN: amandel zn. ‘vrucht van de Prunus amygdalus; tonsil’; de betekenis 'tonsillen' (1642)
ANTEDATERING: Amandelkens "tonsillae" [1567; iWNT]
EWN: ♦ amandelpers zn. ‘amandelspijs’; de vorm amandelpers (1898)
ANTEDATERING: eerst met amandelpars tot pilletjes gedraaid [1823; Vad.lett. 2, 265]
Later: amandelpers [1827; Swaving 1, 83] (EWN: 1898)
[J. Luif (2010-2018), 'Oudere dateringen van woorden uit het EWN', in: Trefwoord (bewerkt)]

amandelpers lekkernij 1746 [WNT Suppl]