Meehelpen? Ga naar etymologieWiki

 

Jaarwoord generator van Genootschap Onze Taal

 

altijd - (voortdurend)

Etymologische (standaard)werken

M. Philippa, F. Debrabandere, A. Quak, T. Schoonheim en N. van der Sijs (2003-2009) Etymologisch Woordenboek van het Nederlands, Amsterdam

altijd bw. ‘voortdurend’
Mnl. alle tijt ‘voortdurend’ [1220-40; CG II, Aiol], altijt ‘voortdurend, steeds opnieuw’ [1248-71; VMNW], alle tijt ‘voortdurend, voorgoed’ [1286; CG I, 1102], altijt [1350-75; MNW-R], altijts [1491; MNW onderhouden]; vnnl. altijts [1516; MNW-R], altiit, altijt [1528; WNT], altijts [1539; WNT], alle tijt [1637; WNT].
Gevormd uit → al in de betekenis ‘elk’, en → tijd.
Aanvankelijk en vooral in de 16e eeuw was de vorm altijts met bijwoordelijke → -s zeer gebruikelijk; deze is wel gehandhaafd in bijv. → eertijds. In de Statenvertaling 1637 werd naast enkele malen alle tijt en altijts vooral altijt gebruikt en sindsdien had deze vorm in de schrijftaal de voorkeur (WNT).

Dialectwoordenboeken en woordenboeken van variëteiten van het Nederlands

F. Aarts (2017), Etymologisch Dictionairke vaan ’t Mestreechs, Maastricht

altied (bijw.) altijd; Sermoen euver de Weurd (18e eeuw) altied, Vreugmiddelnederlands alle tijt <1220-1240>.

F. Debrabandere (2010), Brabants etymologisch woordenboek: de herkomst van de woordenschat van Antwerpen, Brussel, Noord-Brabant en Vlaams-Brabant, Zwolle

alt, bw.: altijd. Samentrekking van altijd.

Uitleenwoordenboeken

N. van der Sijs (2010), Nederlandse woorden wereldwijd, Den Haag; met aanvullingen uit Uitleenwoordenbank 2015

altijd ‘immer’ -> Deens altid ‘immer’ (uit Nederlands of Nederduits); Noors alltid ‘immer’ (uit Nederlands of Nederduits); Petjoh altèt ‘jazeker, hoe raad je het zo, wat dacht je dan’; Javindo altet ‘immer’; Negerhollands altied, altit ‘immer’; Sranantongo altèit ‘immer’; Surinaams-Javaans altèt ‘immer’ ; Creools-Engels (Maagdeneilanden) † altit ‘immer’ .

Dateringen of neologismen

N. van der Sijs (2001), Chronologisch woordenboek: de ouderdom en herkomst van onze woorden en betekenissen, Amsterdam

altijd* bijwoord van tijd: voortdurend 1248-1271 [VMNW]

Overige werken

Woordenboek der Nederlandsche taal (WNT) & Middelnederlandsch woordenboek (MNW) & Vroegmiddelnederlands woordenboek (VMNW) & Oudnederlands woordenboek (ONW) – alle onderdeel van de Geïntegreerde Taalbank (GTB)

Zoek dit woord op in het WNT, MNW, VMNW, ONW.

Hosted by Instituut voor de Nederlandse Taal