akkoord [overeenkomst] {accoort 1290} < frans accord < middeleeuws latijn acordum [harmonische samenklank], van ad [tot] + chorda [snaar] → accorderen.

akkoord o., Mnl. accoort, uit Fr. accord, verbaalabstr. van accorder = (doen) overeenkomen, Mlat. accordare, van ad (z. togen), en cor (z. hart).

takkoord, bw.: akkoord, het eens. Fr. d'accord.

takkoord (K), bw.: akkoord (gaan). Fr. d’accord.

acc. ‘accept, sta toe; (verouderd) akkoord’ -> Indonesisch acc, asésé ‘geaccordeerd; oké’; Ambons-Maleis acc ‘akkoord’; Jakartaans-Maleis asésé ‘akkoord’; Menadonees asésé ‘akkoord’.

akkoord ‘overeenkomst’ -> Fries akkoart ‘overeenkomst’; Duits Akkord ‘overeenkomst’; Indonesisch akor ‘instemming’;? Atjehnees akō ‘eensgezind, eendrachtig, harmoniërend; eensgezindheid, eendracht, harmonie’; Boeginees akôró ‘overeenkomst’; Jakartaans-Maleis akur ‘overeenkomst’; Javaans akur ‘overeenkomst; eensgezind’; Kupang-Maleis akor ‘instemmen; overeenkomen’; Madoerees akor ‘overeenkomst’; Makassaars akôró ‘instemmen’; Menadonees akor ‘overeenkomst’; Sasaks akor ‘overeenkomst’; Singalees akaradāra(va) ‘overeenkomst’ (uit Nederlands of Portugees); Negerhollands akkord ‘overeenkomst’; Surinaams-Javaans akur ‘goed met elkaar leven; eensgezind’; Surinaams-Javaans akurt ‘instemmen, het eens zijn, goedvinden’.

akkoord ‘samenklank’ -> Indonesisch akor ‘samenklank’; Papiaments akort ‘samenklank van ten minste drie tonen van verschillende toonhoogte’.

69. Akkoord zijn,

van rekeningen, berekeningen, opgaven, redeneeringen, enz. gezegd. In overeenstemming zijn met hetgeen zij behooren te wezen, met de waarheid of met den regel overeenkomen, juist zijn. In de 16^de eeuw: met iem. accoord pijpen, d.i.: m.i.a. gaan. Ontleend aan de fransche zegsw. être d'accord, mnl. van accorde sijn, in navolging waarvan men eerst te akkoord, t' akkoord zeide, en vervolgens, met weglating van het voorzetsel, enkel akkoord (vgl. pal staan en schrap staan). In Zuid-Nederland zegt men thans nog t'akkoord; De Bo, 43; Waasch Idiot. 69 b; Antw. Idiot. 154; Teirl. 63; Ndl. Wdb. II, 34; Mnl. Wdb. I, 305; fri. akkoart. Vandaar ook nog akkoord bevinden, d.i. juist bevinden, en met iemand akkoord gaan, het met hem eens zijn.

Hierbij behoort ook de zegsw. het op een akkoordje gooien of smijten (zie V. Janus III, 230), een verschil bijleggen en zich onderling verstaan door van weerskanten iets toe te geven; Ndl. Wdb. II¹, 30; fri. it op in akkoartsje smite.

70. Akkoord, Van (der) Putten! of Akkoord, Van Varelen!

Volgens het Ndl. Wdb. II, 34 een schertsende uitbreiding van het enkele Akkoord! in verschillende steden ontstaan (het eerste, naar men zegt, te Delft, het tweede te Haarlem), in toespeling op personen van die namen, die dat woord telkens in den mond hadden; maar later ook elders doorgedrongenZoo deelt iemand in den Nav. III, bijbl. LVIII mede, dat een sappeur in den tiendaagschen veldtocht dien naam droeg, en diens vrouw al het door hem gezegde met de zinsnede placht te bevestigen: Accoord Van Putten. Een ander ziet in dezen V. Putten een timmerman uit Delft (Nav. III, bijbl. LI); een derde denkt aan een kastelein te Hellevoetsluis (Nav. VIII, 296); weer een ander aan een rijksroeier te Rotterdam (Nav. XXXIV, 37); terwijl nog een andere navorscher meent, dat de naam ontleend is aan een tooneelspel of een verhaal (Nav. XXXIX, 468). Vgl. ook Harrebomée II, LVII; I, 12, 13, en de zegswijze: accoord Van Swieten, - George.. Of men aan een werkelijk bestaan hebbenden persoon moet denken, is te betwijfelen; evenmin als dit noodig is bij: ik, zei de gek; daar ga je, Albert; goed zoo, Pietje; ruiten, Jan Berend; pak aan, Klaas; haal in, Claes Lou (17^de eeuw); wat nu? sprak het meisje; de nieuwe politiek van haal-naar-je Klaas JansenVoorbeelden ontleend aan Dr. Leendertz, Warenar, blz. 169.; bedaar Arie! blijf in je pothuis (Amst. 59) en andere, al is het voorkomen van namen van historische personen in dergelijke uitdrukkingen niet ongewoon: 't Kan verkeeren, zei Breeroo. Dat nooit, zei Van Speyck.Het Weekblad (bijv. van Het Volk), 15 April 1913, kol. 1.