Zoekresultaten

Jaarwoord generator van Genootschap Onze Taal

accessoir - (bijkomend(e zaken)]

Etymologische (standaard)werken

M. Philippa, F. Debrabandere, A. Quak, T. Schoonheim en N. van der Sijs (2003-2009) Etymologisch Woordenboek van het Nederlands, Amsterdam

accessoire zn. ‘bijkomende zaak’
Vnnl. accessore “een sake die wten anderen spruyt” [1503; Boutillier], accessoor “een toebeganckelijckheyt” [1577; Werve]; nnl. accessoir “byvoeging” [1773; Boey], accessoiren (mv.) ‘bijkomende zaken’ [1898; Dale].
Ontleend aan Frans accessoire ‘bijzaak’ [1296] < middeleeuws Latijn accessorium ‘bijzaak’, afleiding van Latijn accēdere ‘gaan naar’, gevormd uit → ad- ‘tot, bij’ en cēdere ‘gaan’, zie → antecedent.
Tot Dale 1961 staat accessoire of accessoires in alle woordenboeken onder het hoofdwoord accessoir (bn.). Het zn. is blijkbaar pas in de tweede helft van de 20^e eeuw belangrijker geworden als gevolg van het gebruik ervan in de modewereld en de auto-industrie. Het komt meestal in het meervoud voor met de betekenissen ‘bijbehorende onderdelen, hulpstukken; aanvullende maar niet functionele zaken’. Opvallend is dat zowel de uitspraak met /ks/ als die met /ss/ worden aangetroffen.
♦ accessoir bn. ‘bijkomend’. Vnnl. accessoor “toegancklijck, bykomende” [1650; Hofman], accessoir “hetgeen bij iets komt” (dus zn.) en “bijkomend” [1824; Weiland]. Ontleend aan Frans accessoire ‘bijkomstig’ < middeleeuws Latijn accessorius ‘bijkomstig’.

EWN ♦ accessoir bn. ‘bijkomend’ (1650)
ANTEDATERING: accessoir 'bijkomstig' [1554; iWNT]
[J. Luif (2010-2018), 'Oudere dateringen van woorden uit het EWN', in: Trefwoord (bewerkt)]

P.A.F. van Veen en N. van der Sijs (1997), Etymologisch woordenboek: de herkomst van onze woorden, 2e druk, Van Dale Lexicografie, Utrecht/Antwerpen

accessoir, accessoires [bijkomend(e zaken)] {1554 als bn.; als zn. 1768} < frans accessoire [bijkomstig, bijzaak, (mv.) onderdelen] < middeleeuws latijn accessorius [bijkomstig], het zelfstandig gebruikt o. accessorium [bijzaak] (vgl. acces).

Overige werken

Woordenboek der Nederlandsche taal (WNT) & Middelnederlandsch woordenboek (MNW) & Vroegmiddelnederlands woordenboek (VMNW) & Oudnederlands woordenboek (ONW) – alle onderdeel van de Geïntegreerde Taalbank (GTB)

Zoek dit woord op in het WNT, MNW, VMNW, ONW.

Terug naar vorige pagina