Meehelpen? Ga naar etymologieWiki

 

Jaarwoord generator van Genootschap Onze Taal

 

accessoir - (bijkomend(e zaken)]

Etymologische (standaard)werken

M. Philippa, F. Debrabandere, A. Quak, T. Schoonheim en N. van der Sijs (2003-2009) Etymologisch Woordenboek van het Nederlands, 4 delen, Amsterdam

accessoire zn. ‘bijkomende zaak’
Vnnl. accessore “een sake die wten anderen spruyt” [1503; Boutillier], accessoor “een toebeganckelijckheyt” [1577; Werve]; nnl. accessoir “byvoeging” [1773; Boey], accessoiren (mv.) ‘bijkomende zaken’ [1898; Dale].
Ontleend aan Frans accessoire ‘bijzaak’ [1296] < middeleeuws Latijn accessorium ‘bijzaak’, afleiding van Latijn accēdere ‘gaan naar’, gevormd uit → ad- ‘tot, bij’ en cēdere ‘gaan’, zie → antecedent.
Tot Dale 1961 staat accessoire of accessoires in alle woordenboeken onder het hoofdwoord accessoir (bn.). Het zn. is blijkbaar pas in de tweede helft van de 20e eeuw belangrijker geworden als gevolg van het gebruik ervan in de modewereld en de auto-industrie. Het komt meestal in het meervoud voor met de betekenissen ‘bijbehorende onderdelen, hulpstukken; aanvullende maar niet functionele zaken’. Opvallend is dat zowel de uitspraak met /ks/ als die met /ss/ worden aangetroffen.
♦ accessoir bn. ‘bijkomend’. Vnnl. accessoor “toegancklijck, bykomende” [1650; Hofman], accessoir “hetgeen bij iets komt” (dus zn.) en “bijkomend” [1824; Weiland]. Ontleend aan Frans accessoire ‘bijkomstig’ < middeleeuws Latijn accessorius ‘bijkomstig’.

EWN ♦ accessoir bn. ‘bijkomend’ (1650)
ANTEDATERING: accessoir 'bijkomstig' [1554; iWNT]
[J. Luif (2010-2018), 'Oudere dateringen van woorden uit het EWN', in: Trefwoord (bewerkt)]

P.A.F. van Veen en N. van der Sijs (1997), Etymologisch woordenboek: de herkomst van onze woorden, 2e druk, Van Dale Lexicografie, Utrecht/Antwerpen

accessoir, accessoires [bijkomend(e zaken)] {1554 als bn.; als zn. 1768} < frans accessoire [bijkomstig, bijzaak, (mv.) onderdelen] < middeleeuws latijn accessorius [bijkomstig], het zelfstandig gebruikt o. accessorium [bijzaak] (vgl. acces).

Overige werken

Woordenboek der Nederlandsche taal (WNT) & Middelnederlandsch woordenboek (MNW) & Vroegmiddelnederlands woordenboek (VMNW) & Oudnederlands woordenboek (ONW) – alle onderdeel van de Geïntegreerde Taalbank (GTB)

Zoek dit woord op in het WNT, MNW, VMNW, ONW.

Hosted by Meertens Instituut